Sardar Aziz PhD: August 2010

Tuesday, August 31, 2010

my thesis bibliography

Bibliography

Abaza, Mona, (2010). ‘The Trafficking with Tanwir (Enlightenment)’, Comparative Studies of South Asia, Africa and the Middle East, Volume 30, Number 1. pp. 32-46.
Abdel-Moneim El-Gemeiy, (2005) "Educating Egypt" Al-Ahram Weekly, 27 Oct. No. 766.
Abdul karem, E. (1934) Egypt's Education', Al-Ahram, from review by Yunan Labib Rizk on Al-Ahram Weekly 8 - 14 April 2004 Issue No. 685. http://weekly.ahram.org.eg/2004/685/chrncls.htm
Abir, M. (1977). ‘Modernisation, Reaction and Muhammad Ali's 'Empire', Middle Eastern Studies, Vol. 13, No. 3 (Oct.), pp. 295-313.

Abrams P, (1988) ‘Notes on the difficulty of studying the state (1977)’ Journal of the Historical Sociology, Vol. I. No. I. March.
Abu-Manneh, Butrus, (1994). ‘The Islamic Roots of the Gulhane Rescript’, Die Welt des Islams, New Series, Vol. 34, Issue 2 (Nov.), pp. 173-203.

Abu Nur, S. (2005), "Muhammad Ali's Ideological Project" Al-Ahram Weekly, 4-10 August No. 754.
Abu-Rabi, I. (2004), ‘Contemporary Arab Thought: Studies in Post-1967 Arab Intellectual History,’ Pluto Press, London.
Abou El-Magd, (2000), ‘When the Professor Can’t Teach’, Al-Ahram Weekly, No. 486. http://weekly.ahram.org.eg/2000/486/eg6.htm
Abrams P, 1988, "Notes on the difficulty of studying the state (1977)" Journal of the Historical Sociology, Vol. I. No. I. March.
Aburish, Said. (1997), ‘A Brutal Friendship’, New York, St. Martin's Press.
Aburish, S. (2005), ‘the House of Saud: the Rise, Corruption and Coming Fall Of’ Bloosbury, London.
Aflaq, M. (1959), ‘fi sabil al ab’th’, dar altali’a, Beirut.
Afshin Matin-asgari (2004) Islamic Studies and the Spirit of Max Weber: A Critique of Cultural Essentialism Critique: Critical Middle Eastern Studies Fall, 13(3), pp 293-312.
Agamben, G. (1998) ‘Homo Sacer’, Standard University Press.
Agamben, G. (2000), ‘Means Without Ends’, University of Minnesota Press Minneapolis.
Agamben, G. (2002) ‘security and Terror’, Theory and Event, 5:4.
Agamben, G. (2005) ‘State of Exception’, (tran) Kevin Attell, University of Chicago Press.
AHDR (2004) ‘Towards Freedom in the Arab World’ United Nations Development Programme, Regional Bureau for Arab States.
Ahmed S, (2003), ‘Military Power and State Formation in Modern Iraq’ Middle East Policy, Winter.
Ajami, F. (1981). ‘the Arab Predicament: Arab Political Thought and Practice Since 1967’, Cambridge: Cambridge University Press.
Ajami, F. (1997) ‘The Arab Inheritance’, Foreign Affairs, Vol. 76, No. 5 (Sep. - Oct), pp. 133-148.
Ajami, F. (2003). ‘Iraq and the Arabs' Future’, Foreign Affairs, Vol. 82, No. 1 (Jan. - Feb.), pp. 2-18.

Afaf Lutfi , al-Sayyid Marsot, (1985) A Short History of Modern Egypt", Cambridge University Press, Cambridge.
Al-Alarawi, A. (1993) “mafhom aldawlla’, (the concept of State) almarkaz althaqafi alarabi, Beirut.
Al al-sheik, (2008). ‘History of the Royal Guard’,
http://www.rg.gov.sa/publish/article_138.php
Alan, Ritchar. (2003) ‘Modernity and economic development": the "new" American messianism. Middle East Policy, Volume X, Fall, Number 3 September 22.
Al-Azama, Aziz. (2003), ‘Postmodern Obscurantism and 'The Muslim Question’, Journal for the Study of Religions and Ideologies, (JSRI) No5 Summer.
Al-Azm, Sadik J. (2010) ‘Orientalism, Occidentalism, and Islamism Keynote Address to “Orientalism and Fundamentalism in Islamic and Judaic Critique: A Conference Honoring Sadik Al-Azm", Comparative Studies of South Asia, Africa and the Middle East, Volume 30, Number 1, 2010, pp. 6-13.
Al-Asad, Bashar. (2001) ‘an interview with Al sharq al-Awsat, February 8
al-Hamad, T. (1997), ‘Will Gulf Monarchies Work together’, Middle East Review of International Affairs (MERIA) Journal, Vol. 1 No. 2. May.
al-Hamad, T. (1997), ‘Will Gulf Monarchies Work together’, Middle East Review of International Affairs (MERIA) Journal, Vol. 1 No. 2
http://meria.idc.ac.il/journal/1997/issue2/jv1n2a3.html
al-Husiri, Sati. (1967) ‘Mudhakarati fi al Iraq (My Iraq Diary): 1921-1941 Dar al Tali’ah: Beirut.
al-Husiri, Sati. (1955) ‘al-Uruba Awalan’ Dar al-Ilm li-l-Malain Beirut.
Al Husiri, S. (1967) Mudhakarati fi al Iraq (My Iraq Diary): 1921-1941 Dar al Tali’ah: Beirut.
al-Jabri MA. (1997). ‘Al-Dimuqratiyah wa Huquq al-Insan’, ‘Democracy and Human Rights’. Centre of Arab Union Study, Beirut.

al-Jabri, Mohammed ‘Abed (1999), ‘Arab-Islamic Philosophy: A Contemporary Critique,’ the Centre for Middle Eastern Studies, the University of Texas at Austin.
al-Jabri, M. (1983), ‘Contemporary Arab Discourse: Critical Analysis’, Centre of the Arab Unity.
al-Jabri, M. (1987) ‘alsyasi wal dini fi la magrib,’ (the political and the religious in Morrocco) markz aldrasat alwahada alarabia (Centre of the Arab Unity Study) Beirut.
al-Jabri, M. (1996), ‘almashro’a alnhzawai alarabi: maoraga’a naqdya’, Arab Unity Centre, Beirut.
al-jabri (2008) Ibn-Khaldun: How State Emerges……..How a Politics Emerges'
http://www.aljabriabed.net/realitearabe18.htm.

Al Kareem, A. (2001), ‘The totalitarian society, available on http://www.mokarabat.com/dcen3.htm (cited on 21/07/09).

Al-Khateb, M. (2001) al-Hayat daily newspaper 20/Jan/01.
Allawi, Ali. (2009) ‘The Crisis of The Islamic Civilisation’, Yale University Press.
al-Maaly, K. (2006) ‘Two faces of Arab intellectuals’ available on http://www.signandsight.com/features/993.html (cited on 30/10/09).
Al-Mustaqeem Mahmod Radhi (2005) "The West in the Travel Journal of an Imam in Paris" International Writing Program, The University of Iowa http://iwp.uiowa.edu/91st/vol6_n1/radhi_essay1.pdf
Al-Naqib, Khaldun Hassan, (1989), ‘al mugtam’a wal Dawla fi el jazira alarabia’, (society and state in the Gulf and Arabian Peninsula) Markaz Drasat Wahda alarabia (Arab Centre of Unity Study), Beirut.
Al-Naqib, Khaldun. (1991). ‘the Authoritarian State in The Arab Mashriq: a comparative Study’, Arab Unity Centre, Beirut.
al-Rasheed, M. (1998) ‘The Shia of Saudi Arabia: A Minority in Search of Cultural Authenticity’, British Journal of Middle Eastern Studies, Vol. 25, No. 1 (May), pp. 121-138
al-Rasheed, Madawi. (2008) ‘Islam and the Princes: Religion at the Service of Royal Power’, Inaugural lecture King’s College http://www.madawialrasheed.org/index.php/site/more/143/

al-Rasheed, W. (2009), ‘Alsaudi: hal yahtag almouatana ela dorat ta’hel? Alqudis Alarabi, 6/7/2009.
also available on (Arabic) http://www.madawialrasheed.org/index.php/arabic/more/195/

al Rasheed, Madawi. (2007), ‘Reflection key to writing Arabia’s diverse history’, from http://www.madawialrasheed.org/index.php/site/more/97

Al-Rasheed, W. (2009), ‘Alsaudi: hal yahtag almouatana ela dorat ta’hel? Alqudis Alarabi, 6/7/2009. also available on (Arabic) http://www.madawialrasheed.org/index.php/arabic/more/195/

alSharef, M (2000) qera’a fi khitab alasr alnahza (The Discourse of the Renaissance Era: a Reading), Alkarmel issue 65.

alSharif, M. (1999) ‘qeria fi alkhitab alArabi an alazmma’ (Reading on the Arab Discourse on Crisis), alKarmel, issue 60.

alTahtawi, R. (1993) 'Takhlis Al-Ibriz fi Talkhis Bariz' Egypt association for book, Egypt.
Althusser, L. (1971), ‘Lenin and Philosophy and Other Essays’, Monthly Review Press, NY.
al-Wardi, Ali. (1977), ‘the Social Aspects of the Iraqi Modern History: on the 1920s Revolution’, Vol.5, part I Baghdad. (in Arabic).

Amatzia Baram, (2000), ‘Saddam Husayn Between His Power Base and the Community,’ in Middle East Review of International Affairs (MERIA) Journal, Vol. 4, No. 4 December http://meria.idc.ac.il/journal/2000/issue4/jv4n4a2.html

Amawi, A. (1992) ‘Democracy Dilemmas in Jordan’, Middle East Report, No. 174, Democracy in the Arab World (Jan. - Feb.), pp. 26- 29.
Arasaln, S. (1931), limaza takhara almuslom wa taqadam alakhron’, dar maktabat alhayat
Amin, S. (1978), ‘The Arab Nation: Nationalism and Class Struggles. London: Zed Press.

Amin, S. (1989) ‘Eurocentralism’, Monthly Review Press. New York.

Anderson, B. (1991), ‘Imagined Communities: Reflections on the Origin and Spread of Nationalism’. Revised Edition ed. London and New York: Verso.

Anderson, Lisa. (1987). ‘The State in the Middle East and North Africa’, Comparative Politics, Vol. 20, No. 1 (Oct.), pp. 1-18.

Anderson, Lisa. (1987) ‘Lawless Government and Illegal Opposition: Reflections on the Middle East’, Journal of International Affairs, Vol. 40, No. 2, Spring, pp. 219-32.

Anderson & Stansfield, (2004), ‘the Future of Iraq: Dictatorship, Democracy, or division?’, Palgrave Macmillan.

Antonius, George, (1938) "The Arab Awakening: The Story of the Arab National Movement. H. Hamilton, London.

Applegate, Celia. (1990) 'a Nation of Provincials: The German Idea of Heimat'. University of California Press, Berkeley.

Arab Human Development Report (AHDR) (2009) ‘The Arab State and human security performance and prospects’, United Nations Development Programme Regional Bureau for Arab States.

Arab Human Development Report (AHDR) (2005) ‘Towards the Rise of Women in the Arab World’
http://www.arab-hdr.org/publications/contents/2005/intro-e.pdf

Arab Human Development Report (AHDR) (2004) ‘Towards Freedom in the Arab World’,
http://hdr.undp.org/en/reports/regionalreports/arabstates/name,3278,en.html

Arab Human Development Report (AHDR) (2002) ‘Creating Opportunities for Future Generations’ United Nations Development Programme, Regional Bureau for Arab States.

Arasaln, S. (1931) ‘limaza takhara almuslom wa taqadam alakhron’, (why the Muslims did not progress while other did’ dar maktabat alhayat, Beirut.

A’rawi, A. (1993), mafhum al hurtia, ‘The Concept of Freedom,’ almarkaz althaqafi.

Ardeshir Mehrdad, (1997). ‘Conversation with Aziz Al-Azmeh: Political Islams: Modernities and Conservative-populist ideologies’, http://www.iran-bulletin.org/political_islam/azmeh_1.html

Arendt, H. (1969) “Reflection on Violence’, New York Review of Books, Volume 12, Number 4. 27 Feb.

A.R. Lucham, (1961), 'A Comparative Typology of Civil-Military Relations', Government and Opposition, Vol.6.

Armstrong, K. (2001) Muhammad: a biography of a prophet" Phoenix, London.

Atiya, E. (1958), 'the Arabs: the Origins, Present Conditions, and Prospect of the Arab World', A Pelican Book UK.

Aurawi, A. (1996) ‘mafhom al-aql: maqallat fi almufaraqat’, Arab cultural centre, Beirut.

Ausfour, G. (2009), ‘a lmaqmoua’…… yastamr fi alsakhrya’ Al-Arabi, Issue 605 April http://www.alarabimag.com/arabi/Data/2009/4/1/Art_88148.XML.

Avant, Deborah, (2000), ‘Mercenary to Citizen Armies: Explaining Change in the Practice of War., International Organization, winter, Vol. 54, Issue 1.

Aydinli, Ersel. (2009), ‘A Paradigmatic Shift for the Turkish Generals and an End to the Coup Era in Turkey’, the Middle East Journal, Volume 63, Number 4.

Ayubi. Nazih. (1995), ‘Over-Stating the Arab State: Politics and Society in the Middle East. London & New York: I.B. Tauris.
Badiou, Alan, (2002) ‘On the Truth-Process: An open lecture, August’, the European Graduate School. http://www.egs.edu/faculty/alain-badiou/articles/on-the-truth-process/
Berman, Marshall (1988). ‘All That Is Solid Melts into Air: The Experience of Modernity, New York Viking Penguin.
Bacik, G. (2008) ‘Hybrid Sovereignty in the Arab Middle East: The Cases of Kuwait, Jordan, and Iraq’, Palgrave Macmillan.
Baker, J. (2008) ‘An investigation of the sociological patterns of prayer frequency and content’, Sociology of Religion, Summer.

Barak & Sheffer (2007) ‘the Study of Civil–Military Relations in Israel: A New Perspective’, Israel Studies 12.1.

Barakat, H. (1993) ‘the Arab World: Society, Culture, and State’, University of California Press.

Batatu, H. (1978) ‘The Old Social Classes and the Revolutionary Movements of Iraq: A Study of Iraq’s Old Landed and Commercial Classes and of Its Communists, Ba‘thists, and Free Officers. Princeton, N.J.: Princeton University Press.

Bayart, J. F. (2009) ‘The State in Africa: the Politics of the Belly,’ Polity.

BBC, (2005), ‘Rice calls for Mid-East democracy’, available on http://news.bbc.co.uk/2/hi/4109902.stm (cited on 8/10/09)

Be'eri, Eliezer. (1982) ‘The Waning of the Military Coup in Arab Politics," Middle Ensterrn Studies, Vol. 18, No. I (January), pp. 69-81.

Bell, Gertrude, Letters, 28/08/1921, available on Newcastle University website: http://www.gerty.ncl.ac.uk/letter_details.php?letter_id=501

Bellin, E. (2004) "The Robustness of Authoritarianism in the Middle East," Comparative Politics, Vol. 36: No. 2.

Benjamin, W. (2007). ‘Walter Benjamin’s Archive’, Verso, London, NY.

Benjamin, W. (1999), ‘Critic of Violence’, in Selected Writing, Vol.1, Harvard.

Berger, M. (1970), ‘the Mosque: Aspects of Governmental Policy towards Religion in Egypt Today,’ Middle Eastern Studies, Vol. 6, No. 1 Jan.

Bergson, H. (1935) the two sources of morality and religion Macmillan.

Berlin, I. (2001) ‘the Philosophy of Kral Marx’ in ‘the Power of Idea’, (ed.) Hardy, Pimlico.

Bligh, A. (2001), ‘the Jordanian Army: Between Domistic and External Challenges’, Middle East Review For International Affair, Vol. 5. No. 2.
http://meria.idc.ac.il/journal/2001/issue2/jv5n2a2.html

Bolter،Jay and Grusin, Robert (2000) ‘Remediation: Understanding New Media,’ Cambridge: M.I.T. Press.
Born Hans, Marina Caparini, Karl Haltiner, and Jurgen Kuhlmann, eds. (2006), ‘Civil-Military Relations in Europe: Learning from Crisis and Institutional Change’, New York: Rutledge.
Bourdieu, Pierre. (2008), ‘Sketch for a Self-Analysis’. Chicago: University of Chicago Press.

Bourdieu, P. (1977), ‘Outline of a theory of practice’. Cambridge: Cambridge University Press.

Braizat, F. (Arab Barometer Survey Project: Jordan Report’, available on (cited 6/10/09)
http://www.css-jordan.org/SubDefault.aspx?PageId=37&PollId=271 or http://www.arabbarometer.org/reports/countryreports/Jordanreport.pdf.

Brownlee, Jason. (2002) ‘Democratization in the Arab World? The
Decline of Pluralism in Mubarak's Egypt’, Journal of Democracy 13.4. 6-14.

Braudel, F. (1978) "the Mediterranean and the Mediterranean World in the Age of Philip II," VOL II tr. Sian Reynilds. Fontana/Collins.

Brooks, Risa. (1998) ‘Political–Military Relations and the Stability of Arab Regimes’, Adelphi Paper 324. Oxford University Press.

Brown, W. (2008) ‘With Reason on Our Side...’, Theory and Event: Volume 11, Issue 4.

Bruce Bueno de Mesquita et al. (2003) ‘The Logic of Political Survival’, MIT Press.

Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor (2008) Country Reports on Human Rights Practices Jordan, available at:
http://www.state.gov/g/drl/rls/hrrpt/2008/nea/119118.htm

Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor (2008) Country Reports on Human Rights Practices Oman, available at:
http://www.state.gov/g/drl/rls/hrrpt/2008/nea/119124.htm

Butrus Abu Manneh, B. (1980) "The Christians Between Ottomanism and Syrian Nationalism: The Ideas of Butrus al-Bustani," International Journal of Middle East Studies 11.

Carnegie Endowment for international Peace, (2009) ‘Getting to pluralism: Political Actors in the Arab World’, available on http://www.carnegieendowment.org/files/0916_transcript_pluralism3.pdf
Cited 6/Jan/2010.

Castro-Gomez (2002), ‘the Social Sciences, Epistemic Violence, and the Problem of the “Invention of the Other” Nepantla: Views from South 3.2.

Chomsky, N. (1992) ‘Deterring Democracy’, Verso, London.

Chomsky, N. (2002) ‘Understanding Power’, the New Press.
Clawson, P. (2002), ‘A Dialogue: Saudi Arabia’, SAIS Review of International Affairs Summer–fall.
Coetzee, J.M. (2007), ‘Diary of a Bad Year,’ the New York Review of Books, Vol. 54. No 12. available on http://www.nybooks.com/articles/20390 (cited on 31/07/09)

Cole, J. (2007) ‘Napoleon's Egypt: Invading the Middle East’, Palgrave Macmillan.

Colish, M. (1999) ‘Republicanism, Religion, and Machiavelli's Savonarolan Moment’, Journal of the History of Ideas 60.4, pp 597-616

Colvin, P. (1998) ‘Muhammad Ali Pasha, the Great Exhibition of 1851, and the School of Oriental and African Studies Library’, Libraries & Culture, Vol. 33, No. 3, Summer.
Constantine K. Zurayk (1956) ‘The Meaning of the Disaster, trans. R. Bayly Winder Khayat's College Book Cooperative. Beirut.
Counts, & Lodge (1949), ‘the Country of the Blind: The Soviet System of Mind Control’, Boston, Houghton Mifflin com.
Crodesman and Obiad, (2004), ‘Security Apparatus in Saudi Arabia-Full Report, Centre of Strategic and international study.
http://www.csis.org/media/csis/pubs/sns_military.pdf
Cronin, Stephanie, (2008), ‘Importing Modernity: European Military Missions to Qajar Iran’, Comparative Studies in Society and History, Vol. 50, Issue 1, Cambridge University Press.
Cuno, Kenneth M. (2005) ‘Constructing Muhammad Ali' Al-Ahram Weekly, 10-16 Nov. 2005. http://weekly.ahram.org.eg/2005/768/sc1.htm
de La Boetie, Estienne. (1988) ‘slave by Choice’, Runnymede Book, Surrey, England.
Deladurantaye, L. (2000) ‘Agamben's Potential’, Diacritics 30.2: pp 3-24.
Deleuze, (1980) ‘Leibniz Course Vincennes’ - 15/04/1980
http://www.webdeleuze.com/php/texte.php?cle=50&groupe=Leibniz&langue=2
Deleuze, Gilles. (1986) ‘The Intellectual and Politics: Foucault and the Prison’. History of the Present 2 (Spring).
Deleuze & Guattari, (1994), ‘What is Philosophy’, Verso.
Deleuze, G. (2004), ‘The Logic of Sense, trans. Mark Lester with Charles Stivale, ed. by Constantin V. Boundas, London: Continuum.
Deleuze & Guattari (2004), ‘A Thousand Plateaus’, Cointinuum, London.
Deleuze & Guattari (2004), 'A Thousand Plateaus: Capitalism and Schizophrenia' Continuum: London.
Deleuze, G. & Parnet, C. (2006). ‘Dialogue II’, Continuum: London.
Demirag, Y. (2008) ‘Pan-ideologies in the Ottoman Empire against the West: from pan-Ottomanism to Pan-Turkism’, Turkish Year Book for International Study. Vol. XXXVI.
Desia et al (2006) ‘The Logic of Authoritarian Bargains’, Edmund A. Walsh School of Foreign Service Georgetown University.
Derrida, J. (2002) ‘The Deconstruction of Actuality,’ in Negotiations: Interventions and Interviews 1971-2001 (Stanford: Stanford University Press.
Diamond, Larry. (2010) ‘Why are There no Arab Democracies?’, Journal of Democracy Volume 21, Number 1 January 2010.
DiCristina, B. & Gottschalk, M. (2008) ‘The Violence of Persuasive Argument: Using Durkheim to Outline a Latent Barrier to a Nonviolent Criminology’, Critical Criminology, 16:17–38.
Djad’an, F. (1988), ‘uss alatqadm a’nda mofakry alislam’
Dodwell Henry. (1931) ‘The Founder of Modern Egypt: A Study of Mohamed Ali’, Cambridge University Press, Cambridge.
Drysdale, Alasdair. (1985) ‘The Succession Question in Syria’, Middle East Journal, Vol. 39, No. 2 (spring), pp. 246-257.
Engerman, David C. Nils Gilman, Mark Haefele, and Michael E. Latham, eds., (2003) ‘Staging Growth: Modernization, Development, and the Global Cold War, Amherst/Boston: University of Massachusetts Press.
Ek, R. (2006), ‘Giorgio Agamben and the spatialities of the camp: an introduction’, Geografiska Annaler: Series B, Human Geography Volume 88 Issue 4, pp 363 – 386.
El-Gemeiy, Abdel-Moneim, (2005) 'Educating Egypt' Al-Ahram Weekly, 27 October - 2 November Issue No. 766.
Eric Hobsbawm, (1990) "Nations and Nationalism since 1780" Cambridge University Press, Cambridge.
Esposito, J. (2009), ‘How to Improve Relations with the Muslim World - Challenges and Promises Ahead’, CSID's 10th Annual Conference, May 5.
Europe’s World, (2007), ‘the Army is Turkey’s Most Supported Institution’, Autumn, 7.
Fakhry, Majid. (1983) ‘A History of Islamic Philosophy Second Edition Columbia University Press, New York available on
http://www.muslimphilosophy.com/ip/hip.htm#pf1 (cited 8/2/2010).

Fanon, Frantz. (2001) ‘the Wrenched of the Earth’, Penguin London.
Feaver, Peter D. (1999): Civil-Military Relations. Annual Review of Political Science. 2:211-41.
Fenves, F. (1998), "Out of the Order of Number": Benjamin and Irigaray Toward a Politics of Pure Means’, Diacritics 28.1.
Fergany, Nader. (2002) ‘A Person Who Is Not Free Is Poor,’ interview with, Al-Ahram Weekly, July 11-17. http://weekly.ahram.org.eg/2002/594/ec2.htm
Feser, E. (2003), ‘Hayek on Tradition’ Journal of Libertarian Studies: Volume 17, No. 1 (Winter 2003). Ludwig von Mises Institute.
FJ. Samuel Fitch (1998) ‘Military Attitudes toward Democracy in Latin America’, Baltimore: Johns Hopkins University Press.
Formkin, D. (2004), "A Peace to End All Peaces" The Fall of The Ottoman Empire and the Creation of the Modern Middle East", Phoenix, London
Foucault, M. 1975. ‘Discipline and Punish: The Birth of the Prison’. (trans) by Alan Sheridan. New York: Vintage Books.
Foucault, M. (1979), the History of Sexuality, Vol. I, Penguin.
Foucault, M. (1980) ‘History of Sexuality Vol. I’, (trans). Robert Hurley, Vintage Books, New York.
Foucault, M. (1982) ‘Beyond Structuralism and Hermeneutics’, University of Chicago.
Foucault, M. (1984) "What is Enlightenment?" in Rabinow (P.), ed., The Foucault Reader, New York, Pantheon Books.

Foucault, M. (1991) ‘Discipline and Punish’, (trans). Alan Sheridan, Penguin.
Foucault, M. (2007), ‘The Politics of Truth,’ Semiotext(s) MIT press.
Foucault, M. (2007), ‘Security, Territory, Population: Lectures at the Collège de France, 1977‐78 Edited by Michel Senellart. (trans) by Graham Burchell. Palgrave Macmillan. London.

Forster, M. (2002) "Herder's Philosophical Writings", Cambridge: Cambridge University Press. Cambridge

Friedman, M. (2002) ‘Capitalism and Freedom’. The University of Chicago Press.

Fromkin, David (1989). ‘A Peace to End All Peace: The Fall of the Ottoman Empire and the Creation of the Modern Middle East’. Phoenix.
Fundy, M. (1994) Tribe vs. Islam: The Post-colonial Arab State and the Democratic Imperative, Middle East Policy, Vol. III, No. 48.
Gad’an, F. (1996), ‘altariq elalmustaqbal, afkar-qwa, llazmna alarabya almanzora, Arab Institution for Study and Publication, Beirut.
Gamar, A. (2006), Power, Action, Signs: Between Peirce and Foucault,’ Transactions of the Charles S. Peirce Society 42.3.
Gause III, F. Gregory. (2003), ‘From “Over the Horizon”, to “into the Backyard”: the US Saudi Relationship and the Gulf War’, in the Middle East and the United State: the Historical and Political Reassessment,’ Ed. Lesch, D. (2003) Westview Press
Gazi, F. (2009), ‘The first Muslim secularist’, Gurdian Thursday 9 April.
Gauthier, D. (2004), Martin Haeidgger, Emmanuel Levinas, and the Politics of Dwelling’ A Dissertation Submitted to the Graduate Faculty of the Louisiana State University and Agriculture and Mechanical College in partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy in The Department of Political Science. Available on (accessed on 6/7/09)
http://etd.lsu.edu/docs/available/etd-11052004-163310/unrestricted/Gauthier_dis.pdf

Ghalioun, B. (1994), ‘almhna alarabya aldawlla zd alomma’, Arab Unity Centre, Beirut.
Ghalioun, B. (2004), ‘The Persistence of Arab Authoritarianism’, Journal of Democracy 15.4.
Giacomo Luciani (1990), “Allocation vs. Production States: A Theoretical Framework.” in: Giacomo Luciani (ed.), The Arab State, London: Routledge.
Gilley, Bruce, (2006). ‘The Determinants of State Legitimacy: Results for 72 Countries’, International Political Science Review / Revue internationale de science politique, Vol. 27, No. 1 (Jan.), pp. 47-71
Giplin, R. (1981), ‘War and Change in the World Politics’, Cambridge University, New York.
Gran, P. (2002) 'Tahtawi in Paris', Al-Ahram Weekly Online10 - 16 January Issue No.568 http://weekly.ahram.org.eg/2002/568/cu1.htm

Habermas, J. (1974), ‘The Public Sphere: An Encyclopaedia Article,’ New German Critique 3 Autumn.
http://frank.mtsu.edu/~dryfe/SyllabusMaterials/Classreadings/habermas.pdf
Hafez, Z. (2009) ‘The culture of rent, factionalism, and corruption: a political economy of rent in the Arab World’ Contemporary Arab Affairs Volume 2 Issue 3 July. pp 458 - 480
Haitham Maleh, (2003) ‘Life as a Permanent State of Emergency’, available on
http://www.qantara.de/webcom/show_article.php/_c-476/_nr-62/i.html
Haj, S. (1997), ‘the Making of Iraq, 1900-1963: Capital, Power, and Ideology (New York: SUNY Press.
Halliday, F. (1973),’Saudi Arabia: Bonanza and Repression’ new Left Review 1/80, July-August.
Hopwood, D. (1993), ‘Egypt: Politics and Society 1945-90, London: Routledge.
Halpern, M. (1963), ‘the Politics of Social Change in the Middle East and North Africa’, Princeton: Princeton University Press.
Halliday, F. (2009), ‘One Big Unhappy Family’, New York Review of Books, Volume 56, Number 4 ·March 12,
http://www.nybooks.com/articles/archives/2009/mar/12/one-big-unhappy-family/
Halperin, Sandra. (2005). ‘the Post-Cold War Political Topography of the Middle East: Prospects for Democracy’, Third World Quarterly, Vol. 26, No. 7, pp. 1135-1156
Halpern, M. (1963), ‘the Politics of Social Change in the Middle East and North Africa’, Princeton: Princeton University Press.
Hanafi, H. (1980) ‘alturat wal tagded’, almarkaz al arabi llbahth wal nashr, Cairo.
Hanafi, H. (1983), ‘on Our Contemporary Thinking’, fi fikrna almoa’sr dar altanwer llteba’a wal nashr, Beirut. Hashim, Ahmad. (2003). ‘Saddam Husayn and Civil-military Relations in Iraq: The quest for legitimacy and power’, the Middle East Journal winter. Vol. 57, Issu. 1.
Haney, David P. (1999) ‘Aesthetics and Ethics in Gadamer, Levinas, and Romanticism: Problems of Phronesis and Techne’, PMLA, Vol. 114, No. 1, Special Topic: Ethics and Literary Study (Jan), 32-45

Hanfi, S. (2008) ‘Power, Governmentality, Resistance and State of Exception in the Arab World’,
http://www.boellmeo.org/download_en/en_power_conference_summary.pdf

Hardt, M. (2000), ‘The Withering of Civil Society’ in Hill & Montag (ed) (2000), ‘Masses, Classes, and the Public Sphere’, Verso. London.
Hartung, William D, (2003) Bombings Bring U.S. 'Executive Mercenaries' Into the Light May 16, 2003 Los Angeles Times.
Hasso, F. (2000) ‘Modernity and Gender in Arab Accounts of the 1948 and 1967 Defeats’ International Journal of Middle East Studies, Vol. 32, No. 4 Nov. Cambridge University Press.
Hazem Beblawi (1990), “The Rentier State in the Arab World.” In: Giacomo Luciani (ed.), The Arab State. London: Routledge.
Heakl, M. (2002) Kalam fi al syasa: wogohat nazar ma’h bdayat alqarn alhadi wal ashren, (on politics: point of view in the early twenty first century), alsharka amisri llnashre, Cairo.
Heidegger, M. (1993) ‘Basic Writing’, San Francisco: Harper San Francisco
Hertog, S. (2007). ‘Shaping the Saudi State: Human Agency Shifting Role in Rentier-state Formation’, International Journal of Middle East Studies, 39:4: Cambridge University Press. pp539-563
Hintze, Otto (1975), ‘Military Organization and the Organization of the State,’ in the Historical Essays of Otto Hintze, ed. Felix Gilbert (New York, NY: Oxford University Press, 1975), 178-215.
Hobbes, T. (2002), ‘Leviathan’, Broadview literary text, Canada.
Hobsbawm, Eric (1983), ‘Introduction: Inventing Tradition’. In: Hobsbawm and Ranger, (1983), ‘the Invention of Tradition’, Cambridge: Cambridge University Press.
Hobsbawm & Ranger (1992). ‘The Invention of Tradition’ (ed) Cambridge University Press.
Hohnason, P. (2005) 'Intellectuals' Phoenix, Great Briton.
Hourani, A. (1946) Syria and Lebanon: A Political Essay London.
Hourani, Albert. (1981) ‘the Emergence of the Modern Middle East, Berkeley: University of California Press.
Hourani, A. (1983) Arabic thought in the liberal age 1798-1939 Cambridge University Press, Cambridge.
Hourani, A. (1991) ‘A History of the Arab People’, faber and faber, London.

Hourani, G. (1976) Averrose: on the Harmony of Religion and Philosophy', Messrs. Luzac & Co. London

Hroub, K. (2010), West doesn't want a democratic Middle East’, the Japan Times, Thursday, may 20.

Hudson, Michael C. (1977) ‘Arab Politics: The Search for Legitimacy’ New Haven and London: Yale University Press.

Hudson, Michael C. (1996). ‘To Play the Hegemon: Fifty Years of US Policy toward the Middle East’, Middle East Journal, Vol. 50, No. 3 (Summer), pp. 329-343

Human Rights Watch. (1991) ‘Syria Unmasked: The Suppression of Human Rights by the Asad Regime. New Haven, Connecticut. Yale University Press.

Human Rights Watch Report (1993), ‘Genocide in Iraq: the Anfal Campaign Against the Kurds’. Available on line: http://www.hrw.org/legacy/reports/1993/iraqanfal/

Hume, David. (1987) ‘Of the First Principles of Government,’ in Essays, Literary, Moral and Political. Indianapolis, Ind.: Liberty Fund.

Huntington, S. (1968), ‘political order in the changing societies’, Yale University Press.

Huntington, Samuel P. (1995). ‘Reforming Civil-Military Relations’ Journal of Democracy, Volume 6, Number 4, October

Ibanez-Noe, Javier, (1999), ‘The Dialectic of Emancipation and Power and the Nihilistic Character of Modernity’, Clio, V28, No 2 Winter 1999 149-168

Ibn Khaldun, (1967), ‘The Muqaddimah: An Introduction to History’, tr. Franz Rosenthal, Princeton University Press.

Ibn Asakir, (1928), tabyin alKadhib al-Muftari' Damascus.

Ibrahim, S. (2007), ‘Toward Muslim Democracies’, Journal of Democracy, Volume 18, Number 2, April.

Ibrahim S. (2007), ‘the King Faruk: nostalgia for a better time’, al sharq alawsat, http://www.eicds.org/arabic/publicationsAR/saadarticles/07/october/kingfarouk.html

ICG Middle East Briefing, (2003) ‘The Challenge of Political Reform: Egypt after the Iraq War’, available on: (cited on 16/10/09)
http://www.crisisgroup.org/home/index.cfm?l=1&id=2297

Inalcik, Halil, (1975) ‘The Middle East and North Africa in World Politics: A Documentary Record’, Yale University Press, New Haven.

Index on Censorship, (2005). ‘the Minister and the Mosque’, Volume 34, Issue 2 May , p. 84 – 85

Institute for War and Peace Reporting, 12 May, 2009 available on: http://www.iwpr.net/report-news/calls-inquiry-kurdish-soldiers%E2%80%99-deaths

Iqbal, F. (2006), “Sustaining Gains in Poverty Reduction and Human Development in the Middle East and North Africa”, World Bank Report.
http://siteresources.worldbank.org/INTMENA/Resources/Poverty_complete_06_web.pdf

Janice E. Thomson, (1994), ‘Mercenaries, Pirates, and Sovereigns: State Building and Extraterritorial Violence in Early Modern Europe, Princeton, NJ, Princeton University Press.
Jenkins, J. (2004) ‘German Orientalism: Introduction’, Comparative Studies of South Asia, Africa and the Middle East, 24(2):97-100

Johson, A. (2007) A Politics of Inclusion: An Interview with Saad Eddin Ibrahim’, Democratiya 8 Spring.

Jordanian antiterrorism law October 8, 2001,
http://www.humanrightsfirst.org/middle_east/jordan/hrd_jordan.htm

Jouejati, M. (2005), ‘Syria: From Authoritarianism to Benevolence’, Middle East Institute September 06,
http://www.mideasti.org/scholars/editorial/syria-authoritarianism-benevolence
http://www.meforum.org/465/hafiz-al-asad-discovers-islam

Kadhim, A. (2006), ‘Civil-Military Relations in Iraq (1921-2006): An Introductory Survey’, Strategic Insights, Volume V, Issue 5 (May 2006)

Kamrava, Mehran. (2000). ‘Military Professionalization and Civil-Military Relations in the Middle East, Political Science Quarterly, Vol. 115, No. 1 (Spring, pp. 67-92

Karsh, E. (2006) ‘Arab Imperialism: The Tragedy of the Middle East’, The Begin-Sadat Center for Strategic Studies Bar-Ilan University, Ramat Gan, Israel, Mideast Security.

Karsh, E & Karsh I. (2001) ‘Empire of the Sand: the Struggle for the Master in the Middle East’, 1789-1923. Harvard University Press.

Kaufer, S. (2003) ‘Schemata, Hammers, and Time: Heidegger’s Two Derivations of Judgment’, Topoi 22: 79–91.

Kausch, K. (2009) ‘Defenders in Retreat: Freedom of Association and Civil Society in Egypt’, Fundación para las Relaciones Internacionales y el Diálogo Exterior (FRIDE).

Kawakbi, A. (1984). ‘The Character of Despotism and the Downfall of Slavery’, Dar un-Nafa-es, Beirut.

Kayali, Hasan. (1997) ‘Arabs and Young Turks: Ottomanism, Arabism, and Islamism in the Ottoman Empire’, 1908-1918. University of California Press, Berkeley.

Kedourie, E. (1960), ‘Nationalism’ Hutchinson University Library, London.

Keller, G. (2006), ‘Economic Development in Syria: Crawling towards a Market Economy’ http://en.qantara.de/webcom/show_article.php/_c-476/_nr-696/i.html

Khomeini, I. (2002) ‘Islamic Government: Governance of the Jurist,’ (trans). Prof. Hamid Algar, The Institute for Compilation and Publication of Imam Khomeini's Works (International Affairs Department).

Khouri, R. (2009) ‘Why is it that the Arabs don’t revolt? The Daily Star, 27 June.

Kodmani, Bassma. (2005) ‘The Dangers of political Exclusion: Egypt’s Islamist Problem’, Carnegie Papers, No 63.

Kurzman, Charles & Owens, Lynn. (2002) ‘The Sociology of Intellectuals’, Annual Review of Sociology, Vol. 28, pp. 63-90.

Kramer, Martin. (2001) ‘Ivory Towers on Sand: The Failure of Middle Eastern Studies in America’, Washington: The Brookings Institute.

Lane, D. (2008) ‘From Chaotic to State-led Capitalism’ New Political Economy, Vol. 13, No. 2, June.

Latour, B. (2007) ‘welcome to an Idea? Available on (cited 13/10/09)
http://www.bruno-latour.fr/presse/presse_art/GB-07%20DOMUS%2007-04.html

Latour, B. (2007) “It’s development, stupid!” or: How to Modernize Modernization’ available on (cited 13/10/09)
http://www.brunolatour.fr/articles/article/107NORDHAUS&SHELLENBERGER.pdf
Lazarus, Richard S., and Raymond Launier. (1978). ‘Stress Related Transactions Between Person and Environment.’ Pp. 287-327 in Perspectives in Interactional Psychology, edited by L.A. Pervin and M. Lewis. New York, NY: Plenum

Le Corbusier (Charles-Edouard Jeanneret), (1987) ‘Journey to the East’, (trans). Ivan Zaknic and Nicole Pertuiset MIT Press Cambridge.

Levinas, E. (1994) ‘The State of Caesar and the State of David.” In Beyond the Verse: Talmudic Readings and Lectures. Translated by Gary D. Mole. The Athlone Press. London.

Levinas, Emmanuel. (1961), ‘Totality and Infinity: An Essay on Exteriority. (trans) Alphonso Lingis. Pittsburgh: Duquesne University Press.

Levy, Bernard- Henri. (2004) ‘War, Evil, and the End of History’, Melville House Publishing.

Lewis, B. (1961) ‘the Emergence of the Modern Turkey’, Oxford University Press.

Lewis, B. (1996) ‘The Middle East, Westernized Despite Itself’, Middle East Quarterly March Vol.III No. I.

Lewis, B. (2002) ‘What Went Wrong: Western Impact and Middle Eastern Response’ Phoenix.

Lewis, B (2003) ‘Crisis of Islam: Holy War and Unholy Terror (New York: Modern Library

Lewis, B. (2004) ‘From Babel to Dragomans: Interpreting the Middle East’, Oxford University Press, Oxford.

Lewis, B. (2005) 'Freedom and Justice in the Modern Middle East', Foreign Affairs, May/June.

Lipset, S.M. (1960) ‘Political Man: The Social Basis of Politics, Garden City, NJ: Doubleday.
p.77.
Little, D. (2002) ‘American Orientalism: the United State and the Middle East Since 1945 Chapel Hill: University of North Carolina Press.

London School of Economics (LSE) (2004) ‘What is Civil Society’,
http://www.lse.ac.uk/collections/CCS/what_is_civil_society.htm

Lucas, R. (2005) ‘Institutions and the Politics of Survival in Jordan: Domestic Responses to External Challenges’, 1988-2001’, NY University Press.

Machiavelli, N. (1979). ‘the Prince’, Oxford University Press. Oxford.

MacKenzie, I. (2008). ‘What is a political Event’, Theory and Event Vol. 11, issue 3.

McArthur, B. (1991) ‘Penguin Book of Twentieth Century Speeches’, London: Viking Penguin.
McLuhan, Marshall, (1964), ‘Understanding Media: The Extensions of Man. New York: McGraw Hill.

Madan, T. N. (1987) ‘Secularism in Its Place’, The Journal of Asian Studies, Vol. 46, No. 4 (Nov.), pp. 747-759.

Madison, J. (1787). ‘the Federalist No. 10’, available on http://avalon.law.yale.edu/18th_century/fed10.asp.

Mahdavy, H. (1970). ‘The Pattern and Problems of Economic Development in Rentier States: The Case of Iran,’ in Studies in the Economic History of the Middle East, ed. M.A. Cook Oxford: Oxford University Press.

Makiya, K. (1989). ‘Republic of Fear’, University of California Press

Makiya, Kanan. (1995). ‘Toleration and the New Arab Politics’, Journal of Democracy 6.1, 90-103

Makiya, Kanan. (1996), ‘alqswa walsamt’, Crulity and silence’, manshorat haeat irsal aliIraqia, Irbil.
Makiya, Kanan (2005) "All Levels of the Iraqi Government Were Complicit." Middle East Quarterly, Spring, pp. 81-87

Makwi, A. (1994), ‘Jzor alistibd: qira’a fi aladab alqadim’ (the Roots of Despotism: Reading of the ancient literature), alam alfikr, Kuwait.

Mark Charles Fissel, (2009), ‘The August Arsenal’, The Journal of Military History, Volume 73, Number 1, January.
Martin, James (1998), ‘Gramsci’s Political Analysis: A Critical Introduction. Basingstoke: Macmillian Press.

Marx, K. (1843). ‘Contribution to Critique of Hegel’s Philosophy of Rights’, http://www.marxists.org/archive/marx/works/1843/critique-hpr/intro.htm

Marx, K and F. Engels. (1959). ‘On Colonialism’, Moscow: Progress Publishers

Marx, Karl, and Frederick Engels. (1970) ‘The German Ideology’. Ed. C. J. Author. New York: Inter-national Publishers.

Marx and Engels, (1972) ‘Introduction to "Contribution to the Critique of Hegel's Philo-sophy of Right", On Religion, Moscow.

Marx, K. (1975). ‘Early Writings,’ Harmondsworth: Penguin/ New Left Review.

Marx, K, (1897). ‘The Eighteenth Brumaire of Louis Bonaparte’. http://www.gutenberg.org/dirs/1/3/4/1346/1346.txt Accessed on 29-08-2008

Meagher, Robert, (1988), ‘Technê’, Perspecta, Vol. 24, pp. 159-164

Metz, Helen Chapin ed. (1988) ‘Iraq: A Country Study’. Washington: GPO for the Library of Congress. http://countrystudies.us/iraq/
Military expenditure as a share of GDP, 1998-2003 http://www.sipri.org/contents/milap/milex/mex_share_gdp.html

Migdal, J. (1988). ‘Strong Societies and Weak States: State-Society Relations and State Capabilities in the Third World’ Princeton: Princeton University Press.

Mill, J.S. (1984). "A Few Words on Non-Intervention", in Collected Works of John Stuart Mill: Essays on Equality, Law, and Education, vol. XXI, ed. John M. Robson Toronto: University of Toronto Press.

Mitchell, Timothy. (1988). ‘Colonising Egypt’, Berkeley: University of California Press.

Mitchell, T. (1991). ‘Colonising Egypt’, Berkeley, University of California Press.

Moadde, M. (2002). ‘the Study of Islamic Culture and Politics: An Overview and Assessment’ Annul Review of Sociology. Vol.28. pp359–86

Moore, M. (2004). ‘Revenues, State Formation, and the Quality of Governance in Developing Countries’ International Political Science Review / Revue internationale de science politique, Vol. 25, No. 3.

Mordechai Kedar, (2001).‘The State Religion in Syria under Asad: The Islamic Thought of Dr. Muhammad Sa'id al-Buti (in Hebrew), Hamizrah Hehadash, Vol. XLII

Moustafa, T. (2000). ‘Conflict and Cooperation between the State and Religious Institutions in Contemporary Egypt’, International Journal of Middle East Studies, Vol. 32, No. 1 Cambridge University Press.

Mursi Saad El-Din (2005). 'Plain Talk' Al-Ahram Weekly: 25 - 31 August. Issue No. 757.

Mustafa Reshid Celebi Effendi, 'An explanation of the nizam-y-gedid', in William Wilkinson, An Account of the Principalities of Wallachia and Moldavia Including Various Political Observations Relating to Them (London: Longman et al, 1820), appendix 5, p. 234. From Mitchell, T. (1991). ‘Colonising Egypt’, University of California Press. Berkeley

Naiden, F.S. (2007). ‘Lines in the Sand’, Wilson Quarterly, Winter. Available on (cited on 27/07/09) http://www.wilsoncenter.org/index.cfm?fuseaction=wq.essay&essay_id=215626

Nagm, Muhammad Yusif, (1967). Alawmel alfa’ala fi takwen fik alarabi alhadith (the effective factors in making modern Arab thinking) from Arab thinking in a century Ed. Fauad Sarof American University Beirut, Beirut.

Najjar, Fauzi. (2008) ‘The Future of Democracy in Egypt’, Critique: Critical Middle Eastern Studies Vol. 17, No. 2, 117–133, Summer.

Napoleoni, L. (2005), ‘Insurgent Iraq: Al-Zarqawi and the New Generation,’ Constable London.

Nevo, J. (2008) ‘introduction’ Civil Wars, Volume 10, Issue 3 September, pages 213 - 216
Ní Aoláin, F. Campbell, C. (2005) ‘The Paradox of Transition in Conflicted Democracies’, Human Rights Quarterly 27.1. 172-213

Nietzsche, F. (1989), ‘Beyond Good and Evil’, Vintage Books.

Oakeshott, M. (1962) “Rationalism in Politics”, in Rationalism in Politics and Other Essays: Oxford: Oxford University Press.

Nwaehz, W. (1992). Ishakalyat al dwal al arabya al mu’hsara: al infsal an al mojtamah’ the problem of the Modern Arab states: separation from society. Mujalat al ijtihad, No 14 Beirut.
Okruhlik G. (1999) ‘Rentier Wealth, Unruly Law, and the Rise of Opposition: The Political Economy of Oil States’, Comparative Politics, Vol. 31, No. 3 Apr., pp. 295-315.

Oliver J. Thatcher, ed.(1907). ‘The Library of Original Sources’ Milwaukee: University Research Extension Co. Vol. III: The Roman World.

Omar El-Keddi, (2009). ‘The World’s Longest-Held Prisoner, translated by Ghenwa Hayek
http://www.banipal.co.uk/selections/selection.php?workid=186

Ottaway, M. (2004). ‘Democracy and Constituencies in the Arab World, Carnegie Endowment for International Peace, Carnegie Paper No. 48, July 2004
http://www.carnegieendowment.org/publications/index.cfm?fa=view&id=1575&prog=zot&proj=zdrl

Owen, R. (2007). 'Uninvited Guest', the Nation. http://www.thenation.com/doc/20070924/owen/print

Pachachy, A. (1991), ‘Iraq’s Voice at the United Nation 1959-69: A personal Record’, Quratet Books, London.

Pappé, I. (2007), ‘The Modern Middle East’, Routledge, London and NY.

Pargament, Kenneth I. (1997). The Psychology of Religion and Coping: Theory, Research, Practice. New York, NY: The Guilford Press.

Perlmutter, Amos, (1981), "Praetorian Army and Praetorian State," in Perlmutter, Political Roles and Military Rulers, London: Frank Cass.

Perlmutter, Amos & LeoGrande, William M. (1982), ‘The Party in Uniform: Toward a Theory of Civil-Military Relations in Communist Political Systems’, The American Political Science Review, Vol. 76, No. 4 (Dec.), pp. 778-789

Pia Pedani, Maria (2002) Dalla frontiera al confine, Roma, Herder.

Plato. ‘Phaedrus’, Translated by Benjamin Jowett available on http://classics.mit.edu/Plato/phaedrus.html

Pollack, Kenneth M. (2002). ‘Arabs at War: Military Effectiveness, 1948–1991. Lincoln: University of Nebraska Press.

Popper, K. (1986). ‘Utopia and Violence’, World Affairs, Vol. 149, No.1.

Price, David. (1994) ‘Wittfogel's Neglected Hydraulic/Hydroagricultural Distinction’, Journal of Anthropological Research, Vol. 50, No. 2 (Summer), pp. 187-204

Price, J. (2002), ‘The Apotheosis of Home and the Maintenance of Spaces of Violence’, Hypatia 17.4.

Quinlivan, James T. (1999) ‘Coup-Proofing: Its Practice and Consequences in the Middle East’, International Security, Vol. 24, No. 2. (Autumn), pp. 131-165.

Rabbat, N. (2005), "A Mosque and an Imperial Dream" Al-Ahram Weekly 18-24 August No. 756.

Ranciere, J. (2001) ‘Ten Theses on Politics’, Theory and Event, 5:3.

Ranciere, J. (1999), Dis-agreement: Politics and Philosophy, trans. J. Rose, Minneapolis: University of Minnesota Press.

Razi, Hossein. (1990). ‘Legitimacy, Religion, and Nationalism in the Middle East’, The American Political Science Review, Vol. 84, No. 1 (Mar.).

Reiss, T. (2008). ‘Freedom at Gunpoint", New York Book Review, Jan 6.

Reiter, Dan and Stam III, Allan C. (2002) ‘Democracies at War’. Princeton, N.J.: Princeton University Press,

Robert-Jan van Pelt, (1994). ‘Auschwitz: From Architect's Promise to Inmate's Perdition’, Modernism/Modernity 1.1

Rodinson, M. (1976). ‘A Marxist View of Arabia’, New Left Review I/95, January-February.

Ross, M. (2001). ‘Does Oil Hinder Democracy?’, World Politics 53.3 pp 325-361
Rowland, (2009). ‘With Berlusconi in the Soup’, New York Review of Books, Vol. 56, No 19 Dec 3.

Roxanne L. Euben, (2006) 'Journeys to the Other Shore: Muslim and Western Travellers in Search of Knowledge, Princeton; Princeton University Press.

Rubin, B. (2006) ‘Arab Liberals Argue About America’, the Middle East Quarterly, Winter, Vol. XIII, NO. I.

Rubin, B. (2001). ‘The Military in Contemporary Middle East Politics’, Middle East Review of International Affair, Volume 5, No. 1 – March.

Saeed, Abdullah. (1999). ‘Rethinking Citizenship Rights of Non-Muslims in an Islamic State: Rashīd al-Ghannūshī's contribution to the evolving debate’, Islam and Christian-Muslim Relations, Vol. 10. No. 3.

Said, E. W. (1997). ‘Covering Islam: How the Media and the Experts Determine How We See the Rest of the World’. New York: Vintage Books.
Salzman, Philip Carl. (2008). ‘The Middle East's Tribal DNA’, Middle East Quarterly, Winter.
Salih, Hashim, (2002), qiraaat fi al atnwer alalmany: lmaza tqadama Europe wa taaghra alakhron, ‘Reading German Enlightenment: Why did Europe Progressed while the other not’, available on http://www.aawsat.com/leader.asp?section=3&article=117361&issueno=8655

Schedler, A. (1997). ‘The End of Politics: Exploration of Modern Anti-politics’, Macmillan Press LTD, Great Briton.

Schiller, F. (2006). ‘The Thirty Years War,’ available on (cited on 14/7/09) http://www.gutenberg.org/files/6775/6775-h/6775-h.htm

Schivelbusch, W. (2003), ‘the Culture of Defeat: On National Trauma, Mourning, and Recovery. Granta London.

Schmitt, C. (1985), ‘Political Theology: Four Chapters on the Concept of Sovereignty,’ Cambridge: M.I.T. Press.

Schweber, Simone (2008). “ ‘Here There Is No Why’ : Holocaust Education at a Lubavitch Girls’ Yeshivah,” Jewish Social Studies: History, Culture, Society n.s. 14, no. 2 (Winter): 156–185.

Seale, Patrick. (1988). ‘Asad: The Struggle for the Middle East. Berkeley. University of California Press.

Sean L. Yom & Al-Momani, Mohammad H., (2008) ‘the international dimension of Authoritarian Regime Stability: Jordan in Post-Cold War’ Arab Studies Quarterly, winter, Vol. 30, Issue 1.

Seeba, Hinrich C. (2003), ‘Trostgründe: Cultural Nationalism and Historical Legitimation in Nineteenth-Century German Literary Histories’, MLQ: Modern Language Quarterly 64.2.

Segev, T. (2007). ‘1967: Israel, the war, and the year that transformed the Middle East’, Abacus London.

Serres, M. (1982), ‘The Parasite,’ Lawrence Schehr, trans., Baltimore: John Hopkins University Press.

Sharabi, H. (1988), ‘Neopatriarchy, a Theory of Distorted Change in Arab Society, Oxford University Press, New York.

Sharabi, H. (1984). ‘Muqadimat ldirasat almugtama’ al arabi’, dar almutahida llnashr Beirut.

Shatz, Adam, (2010). ‘Mubarak’s Last Breath’, London Review of Books, Vol. 32 No. 10 · 27 May. Available on http://www.lrb.co.uk/v32/n10/adam-shatz/mubaraks-last-breath (cited, 21/5/10)

Sheehi, Stephen (1997). ‘Failure, modernity, and the works of Hisham Sharabi: Towards a postcolonial critique of Arab subjectivity’, Middle East Critique, Volume 6 Issue 10 Spring.
Sheehi, S. (2005), ‘Arabic Literary-Scientific Journals: Precedence for Globalization and the Creation of Modernity’, Comparative Studies of South Asia, Africa and the Middle East 25.2.
Schmitt, Carl. (1985), ‘Political Theology: Four Chapters on the Concept of Sovereignty. Trans. George Schwab. Cambridge, MA: MIT.
Sigmund, Paul (1993) ‘Approaches to the Study of the Military in Latin America,’ Comparative Politics, No. 26, pp. 111-122.
Simmel, Georg. (1910-11). ‘How is society possible?’ American Journal of Sociology 16, 372-391
Simmel, Georg. (1996) ‘Bridge and Door’, in Rethinking Architecture: A Reader in Cultural Theory (Ed.) N. Leach. Routledge: London.

Slackman, M. (2009) ‘Khasaba Journal: With Murmurs of Change, Sultan Tightens Grip, New York Times 15/5/2009.
State Department Bureau of Democracy (2009) ‘Country Reports on Human Rights Practices’, http://www.state.gov/g/drl/rls/hrrpt/2008/nea/119124.htm

Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI), (2010) Year Book, Oxford University Press.

Strathern, P. (2008). 'Napoleon in Egypt,' Vintage Books, London.

Strauss, L. (1965). Preface to Spinoza's Critique of Religion, trans. E. M. Sinclair, Schocken, New York.

Strinati, Dominic (1995). ‘An Introduction to Theories of Popular Culture, Routledge, London.

Swartz, D. (1996), ‘Bridging the study of culture and religion: Pierre Bourdieu's political economy of symbolic power’, Sociology of Religion, Spring.

Sykes-Picot Agreement
http://news.bbc.co.uk/2/hi/in_depth/middle_east/2001/israel_and_the_palestinians/key_documents/1681362.stm (cited on 19/01/2010

Tahtawi, R. (1977). ‘al-A`mal al-kamila Vol.2, ed. Muhammad Ummara, almoasasa alarabia lldrasat oa alnashr, Beirut

Tarabishi, G. (1982). ‘The Territorial State and the Nationalist Theory’, Dar alTali’a, Beirut.
Tarabishi, G. (2006). ‘Harqatat: a’n demokatya, almanya, hadatha and momana’a alarabia,’ Da alsaqi Beirut.
Tarbush, M. (1982). ‘The Role of the Military in Politics: A Case Study of Iraq to 1941’, KPI, London.
Taylor, Peter, J. (1994). ‘State as a Container: Territoriality in the Modern World System’, ‘Progress in Human Geography’, 18,2.
Taylor, C. (1999). ‘Two Theories of Modernity’, Public Culture No. 11, V. 1, 153-156.

Tilly, C. (1985),‘War Making and State Making as Organised Crime’, in ‘Bringing the State Back In’ ed. Peter Evans, et al Cambridge: Cambridge University Press.

Turkone, M, (2003). ‘Islamciligın Dogusu’, Ankara: Lotus Yayınevi.

Tyler, P. (2009). ‘A World of Trouble: American in the Middle East’, Portobello, London.

United States Department of State, (2008) Country Reports on Human Rights Practices - Syria, 25 February 2009, available at: http://www.unhcr.org/refworld/docid/49a8f14da7.html

United States Department of State, (2008) Country Reports on Human Rights Practices - Egypt, 25 February 2009, available at: http://www.unhcr.org/refworld/docid/49a8f191af.htm

United Nation Report: Commission on Human Rights (1997) Geneva
http://www.unhchr.ch/Huridocda/Huridoca.nsf/TestFrame/71e8763786cca82a8025666b00

Vein Liebl, (1991). ‘The Other Side of the Jebel (Hill), Command Magazine, Issue 13, November- December, p. 33.

Vladislav, J. (1986), ‘Václav Havel or Living in Truth,’ London: Faber & Faber.

Waterbury, John "Democracy without Democrats? The Potential for Political Liberalization in the Middle East," in Ghassan Salamé, ed., Democracy without Democrats? The Renewal of Politics in the Muslim World (New York: I. B. Tauris, 1994), 29.

Waterbury, John. (1983). ‘The Egypt of Nasser and Sadat: the Political Economy of the Two Regimes’, Princeton University Press.

Weber, M. (1961) ‘General Economic History’ New York.

Weber, M. "The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism" ch. V
http://www.ne.jp/asahi/moriyuki/abukuma/weber/world/ethic/pro_eth_5.html

Willoughby, John. (2008) ‘Segmented Feminization and the Decline of Neopatriarchy in GCC Countries of the Persian Gulf’, Comparative Studies of South Asia, Africa and the Middle East Vol. 28, No. 1.

Wittfogel, K. (1957). ‘Oriental Despotism: A Comparative Study of Total Power’, Yale University Press, New Heaven.

Wolin, R. (1990). ‘Carl Schmitt, Political Existentialism, and the Total State’, Theory and Society, Vol. 19, No. 4 (Aug), pp. 389-416.

Yael Navaro-Yashin, (2002), ‘Faces of the State: Secularism and Public Life in Turkey, Princeton University Press. The first chapter available on line http://press.princeton.edu/chapters/i7285.html

Yates, D. (1996) ‘the Renteir State in Africa: Oil Rent Dependency and Neocolonialism in Republic of Gabon’ Trenton, NJ: African World Press.

Yazbeck Haddad, (1996) "Operation Desert Storm and the War of the Fatwas," in Islamic Legal Interpretation: Muftis and Their Fatwas’, Cambridge, Mass.: Harvard University Press.

Yom, S. (2008) "Towards a Theory of Cliency: The International Dimensions of Regime Survival in the Middle East" Paper presented at the annual meeting of the ISA's 49th annual convention, Bridging Multiple Divide, http://www.allacademic.com/meta/p251292_index.html

Zakaria, F. (2001) “Why Do They Hate Us?” Newsweek, 15 October, http://www.fareedzakaria.com/articles/archive.html.

Zakaria, F. (2003), ‘the Future of Freedom: Illiberal Democracy at Home and Abroad’, w.w Norton & Company.
Zisser, E. (1995), ‘The Succession Struggle in Damascus’ Middle East Quarterly’, Sep. Vol. II No. 3.
Zisser, Eyal, (1999) ‘Hafiz al-Asad Discovers Islam’, Middle East Quarterly, March, Vol. VI. No. I.
Zisser. Eyal. (2005), ‘Syria, the Ba'th Regime and the Islamic Movement: Stepping on a New Path? Muslim World (Hartford, Conn.) 95 No 1. January
Zizek, S. (2003) ‘Organ Without Body: on Deleuze and Consequences, Routledge, London http://www.lacan.com/zizsanctuary.html.
Zreq, Q. (1998), ‘mal ‘amal: hasith elal agyal altal’a, Arab Unity Centre, Beirut.
Zurayk Constantine K. (1956), ‘The Meaning of the Disaster, trans. R. Bayly Winder Khayat's College Book Cooperative. Beirut.

my PhD table of Contents

Table of Contents
Acknowledgment
Abstract
I. Literature Review
1. Literature Review..................................................................
1.1 Literature Review................................................................
1.2The External Commentators................................................
1.3The Culturalists.....................................................................
1.4 The Modernisation Theory....................................................
1.5 Rentier State Theory...........................................................
1.6 Hybrid Sovereignty
Interpretations............................................................................
1.7 Internal Interpretations.......................................................
1. 8Modernity and the State......................................................
1.9 Conclusion............................................................................
II. Background
2. Background............................................................................
2.1 The Background..................................................................
2.2 The Politics of Survival........................................................
2.3 The Identity of the State Elite.............................................................................................
2.4 The Ottoman Era.................................................................
2.5 Napoleon Expeditions
and the Arrival of Modernity...................................................
2.6 Genesis of the FMS...............................................................
2.7 The Nahza............................................................................
2.8The Colonial Making.........................................................
2.9The Debacle 1967.................................................................
2.10 Conclusion
III. The Concept
3.1The concept: Failed Modern State (FMS)..........................
3.2The Concept..........................................................................
3.3The Failure............................................................................
3.4The Ellipses (tradition).........................................................
3.5The Modern..........................................................................
3.6 Modernity in the
FMS.................................................................
3.7 Borrowing Vs
Imposing Modernity.................................................................
3.8 The State...........................................................................
3.9 On the Tool.................................................................................
3.10The Prohibition of Society...................................................
3.11The Failed Modern
State as a Void...........................................................................
3.12 Conclusion..........................................................................
IV. The Function of the FMS
4.1 How the FMS Functions: the Camp.........................................
4.2 External Factors.....................................................................
4.3 Why the Camp............................................................................
4.4 The State of Exception
and FMS..........................................................
4.5 the Camp and the Opposition..........................................................
4.6The Camp Economy.............................................................
4.7 Conclusion............................................................................
V. The Mosque (tradition)
5.1 Tradition........................................................................
5.2 The Mosque..........................................................................
5.3 The Machine of Anti Politics...............................................
5.4 The Mosque as a
Source of Legitimacy..................................................................
5.5 The Mosque as Home
in the Homeless Society..............................................................
5.6The Mosque as an
Ideological State Apparatus (ISA)............................................
5.7 The Impossibility of Secularism.............................................
5.8Can the Mosque Play the
Role of Civil Society.....................................................................
5.9 Conclusion.............................................................................

VI. Modernity: the Military
6.1 The Military and the State.............................................................................................
6.2 State Military
Relationship................................................................................
6.3 The State and Violence.........................................................
6.4 Modernity and the Military........................................................
6.5 The Failed Modern
State and the Military................................................................
6.6 The Spectre of Coup............................................................
6.7 To Name the State-military
Relation in the FMS.........................................
6.8 The Making of
the Mercenary............................................................................
6.9 Reconceptualising the Mercenary......................................
6.10 The Case of Saudi Arabia.................................................
6.11 Conclusion..........................................................................

Conclusion...........................................................................................
Bibliography...........................................................................................
Vita

Kurds as a homo sacer (agamben) paper for Bergen Middle East conf.

Paper Title: Minority in the Middle East: the KurdsAbstract:As a consequence of the Western shaping of the Post-Ottoman territorial states in the Middle East the Kurds became a minority in every part of their own homeland. They are a minority in Turkey, Iraq, Iran and Syria. Regardless of their religion, for a Kurd being Kurd has always been an essential part of his or her own identity. Their semi-independence during the Ottoman Empire and their struggle for self-determination afterwards are signs for their desire to be self-ruled. This aspiration particularly matured after the arrival of the western modernity (colonial).After the Sykes-Picot Agreement (1916) the colonial power established the Westphalian form of the State in the region (nation state). This State failed to be modern; nevertheless it borrowed many aspects of the occidental modernity, i.e. a strong centralized authority and the creation of a nation or a national identity. The emerged system of nation-making was an official policy to eliminate every form of the Other. This, consequently, changed the status of the Kurdish people into a form of non-people; ‘bare’ or without ‘political existence’, which resembles the figure of Homo Sacer: the one ‘who may be killed and yet not sacrificed’. This was made possible through the exceptionality of the emerged state.By applying Giorgio Agamben’s concepts this paper regards the territorial states in the Middle East as ‘exceptional states’ and the Kurdish people - among other minorities - as ‘Homo Sacer’. Through this exercise this paper also shows that the Islamic views and concepts of minority (Ahl Al-Dhimmah) is at best, in this regard, obsolete and fails to denote the complexity of the situation.

رۆشنبیران؟

هؤكارةكةى بؤضى دةطةرِيَتةوة، كة زياتر لة 65%ى بةشداربوانى راثرسيةكة ثيَيانواية: رؤشنبيرى كورد ئاكتيظ نينء بةئةركى رؤشنبيرى خؤيان بةرامبةر كؤمةلَطا هةلَنةستاون؟
ئاکتیڤ بوون، وه‌ک رۆشنبیر جودایه له ئاکتیڤ بوون وه‌ک چالاکه‌وانی سیاسی. ئه‌رکی رۆشنبیر نیه وه‌ک چالاکه‌وانی سیاسی مامه‌ڵه‌ بکات. ئه‌م دیده رۆشنبیربوونی له کۆمه‌ڵگای ئێمه‌دا زۆر زۆر ته‌سککردوه‌ته‌وه. له دونیا ئێمه‌دا رۆشنبیران ده‌بێ به زمانێکی ساده‌ی، تا ئاستێکی جنێو ئامێز ده‌رباره‌ی رووداوه‌کان بدوێن. لێره‌دا ئێمه هونه‌ر به‌بێ بایه‌‌خ سه‌یر ئه‌که‌ین، شیعر به‌بێ بایه‌خ سه‌یر ئه‌که‌ین، شانۆ به‌بێ بایه‌خ سه‌یر ئه‌که‌ین، رۆمان به‌بێ بایه‌خ سه‌یر ئه‌که‌ین. رۆشنبیر ده‌کرێ به چه‌ندین شێواز له چه‌‌ندین ئاستی جودادا چالاک بێت. گه‌وره‌ترین چالاکی رۆشنبیر ئه‌وه‌یه که بیرکردنه‌وه به‌رهه‌م بهێنێت. بیرکردنه‌وه به‌رهه‌منایه‌ت به ئاستی پێویست چونکه توانای بیرکردنه‌وه له کۆمه‌ڵگای ئێمه‌دا لاوازه. له راستیا کۆمه‌ڵگای کوردی دژ به عه‌قڵه، دژ به ره‌خنه‌یه، دژ به جوانیه، دژ به داهێنانی راسته‌قینه‌یه. ئه‌و ته‌نها به دوو شت دێته وه‌ڵام ترس له لایه‌ن مه‌لاکانه‌وه یان به‌رژه‌وه‌ندی له لایه‌ن حیزبه‌کانه‌وه، هه‌ندێ جاریش ئاهه‌نگسازیه‌کی ساده (عه‌زیز وه‌یسی).
· بؤضى هةميشة رؤشنبيران ئيتهام دةكريَن بةثاشكؤى حيزبة سياسيةكانء لة روةشةوة دةوتريَت ناتوانن طوشار لةسةر سياسةتمةداران دروستبكةن؟
· له راستیا ئه‌م وه‌ڵامه سه‌یر نیه! شیوازی ئه‌نجامدانی راپرسیه‌که به‌رپرسی یه‌که‌مه له به‌رامبه‌ر ئه‌م وه‌لامه‌دا. یه‌که‌م چونکه راپرسیه‌که جیاوازی ناکات له نێوان رؤشنبیرانی حیزب و رۆشنبیرانی سه‌ربه‌خۆدا. دیاره ئاشکرایه به هۆی ئه‌و بارودۆخه‌ی که به‌رهه‌مهاتووه له لایه‌ن ده‌سه‌ڵاتی کوردیه‌وه، زۆرێک له خه‌ڵک ناچارده‌کرێن بۆ دابینکردنی بژێوی ژیانی رۆژانه‌یان بچنه پاڵ حیزب. دوو حیزب خۆی بونه‌وه‌رێک به‌رهه‌م ده‌هێنێت که پیی ده‌ڵێن رۆشنبیر، وه‌ک پێداویستیه‌ک، بۆ شیواندی رای گشتی و بێ به‌هاکردنی ده‌نگی راسته‌قینه.
ئه‌وه‌شی پیویسته بوترێت ئه‌رکی رؤشنبیر نیه فشار بخاته سه‌ر ده‌سه‌ڵات. لیره‌دا تێکه‌ڵیه‌ک هه‌یه له نێوان رۆشنبیر و چالاکه‌وانی سیاسی. ئه‌رکی رۆشنبیر جودایه له چالاکه‌وانی سیاسی. ئه‌گه‌ر خه‌لکی ده‌خوازن رؤشنبیران فشاریان هه‌بێت، ئه‌وا ده‌بێت هاوکاریان بن، خوێنه‌ریان بن، بیروراکانیان بکه‌نه هێز، له هه‌ڵبژاردنه‌کانا راوێژیان پێبکه‌ن. به‌ڵام جارێکی تر ده‌یڵیمه‌وه، ئه‌رکی رۆشنبیری راسته‌قینه ئه‌وه نیه که نوێنه‌رایه‌تی خه‌ڵکی بکات. ئه‌و ئه‌رکی بیرکردنه‌وه‌یه.
· 59%ى راثرسيةكة باسلةوةدةكةن رؤشنبيرى كوردى هةلَويَستى نيية، بةبرِواى جةنابت كةسيَك خاوةنى هةلَويَستء بيرء هزرء تيَرِوانينى خؤى نةبيَت لةسةر ثرسة هةنوكةييةكان بةكؤمةلَطاكةى دةكريَت ثيَى بوتريَت "رؤشنبير".
· هه‌ڵوێست بوون یانی چی. ئه‌گه‌ر بیرورات له گه‌ڵ که‌سێکدا بگونجێت ئه‌وا له دیدی ئه‌و که‌سه‌وه تۆ خاوه‌ن هه‌ڵوێستێت. له کاتێکا زۆرینه‌ی خه‌ڵک ده‌نگ ئه‌ده‌ن به یه‌کێتی و پارتی ئه‌وا به‌م پێیه نه‌بوونی هه‌ڵوێست یانی ئه‌ندام نه‌بوون لای یه‌کێتی و پارتی. به‌ڵام له کاتێکا خه‌ڵک خۆیان به زۆرینه ده‌نگ ئه‌ده‌ن به‌و دوو حیزبه، له هه‌مانکاتدا ده‌یانه‌وێت رۆشنبیران دژیان بوه‌ستنه‌وه، ئه‌مه بێهه‌ڵوێستیه. کاتێک که خه‌ڵک خۆیان به زۆرینه بێهه‌ڵوێستن ئه‌وا مافی ئه‌وه له ده‌ست ئه‌ده‌ن که ببنه دادوه‌ر به‌رامبه‌ر هه‌ڵوێستی ئه‌وانی تر. بڕێکی زۆر له‌وانه‌ی که به زۆر خراونه‌ته خانه‌ی رۆشنبیرانه‌وه به ئه‌رکی خۆیان هه‌ڵئه‌ستن به‌رامبه‌ر به دروستکه‌ره‌که‌یان، که حیزبه، بۆیه بێهه‌ڵوێست نین. بێ رێزیه به‌رامبه‌ر به هه‌وڵ و کۆششی سه‌ختی رۆشنبیری راسته‌قینه کاتێک به یه‌ک چاو له گه‌ڵ هه‌موو بۆیاخ له مله قژ رۆناویه‌کانی ناو ته‌له‌فزیونه‌کانا سه‌یر ئه‌کرێت.
· ئةركى رؤشنبيرى جدى بةرامبةر كؤمةلَطاكةى ضيية؟
ئه‌رکی رۆشنبیری راسته‌قینه ئه‌وه‌یه که کۆمه‌ڵگا هه‌ڵوه‌شێنێ. کۆمه‌ڵگای کوردی کانگای هه‌موو دزێویه‌کانه. ده‌سه‌ڵاتی کوردی به‌رهه‌مێکی راسته‌‌وخۆی ئه‌م ده‌سه‌ڵاته‌یه. فاشیزمیکی راسته‌قینه له هه‌ناوی کۆمه‌لگای کوردیا هه‌یه که ده‌بێ بێبه‌زه‌ییانه رووبه‌رووی ببینه‌وه. سه‌رباری ئه‌مه چینێکی لاو له کۆمه‌ڵگای کوردیا هه‌یه، که خواستی ئه‌وه‌یه بیگۆرێت، به هیوابووین گۆڕان بوارێکیان بۆ بڕه‌خسێنێ، به‌ڵام له‌وه‌ناچێت وه‌هابێت. عه‌قڵی پیر له‌وێش باڵاده‌سته. هێشتا سه‌رده‌می حه‌مورابیه.

جاشایه‌تی

ثاش سلاو ريَز
كاك سةردار ئوميد دةكةم ساغ و سةلامةت بيت..
كاك سةردارى ئازيز، ثرؤذةى كؤ ديداريَكم لةبةر دةستاية، لةطةلَ كؤمةلَيَك رووناكبيرى جدى، بةرِيَزتان يةكيَكن لةو رووناكبيرانةى كة مةبةستةمة بةشداربن، هةظثةيظينةكة لة بارةى "جاشايةتى" يةوةية، كة دةكرا زووتر لة دةرطاى ئةم ضةمك و دياردةيةى كؤمةلَطاى ئيَمة بدراية.. ئةو هةظثةيظينانة سةرةتا بة تاكة تاكة لة هةفتةنامةى ريَطاى كوردستان بلاَودةبنةوة، دواتر هةموويان لة دوتويَي كتيَبيَكدا كؤدةكريَنةوة.. تؤش بةثيَي دةرفةت و كاتى خؤت وةلاَمى ثرسيارةكان بدةرةوة.
تيَبينى: ثرسيارةكانم بةشيَوةى تةوةر دارِشتووة، تاوةكو لة كاتى وةلاَمدانةوة ئازادييةكى زياتر هةبيَت..
ثاش سلاو ريَز
كاك سةردار ئوميد دةكةم ساغ و سةلامةت بيت..
كاك سةردارى ئازيز، ثرؤذةى كؤ ديداريَكم لةبةر دةستاية، لةطةلَ كؤمةلَيَك رووناكبيرى جدى، بةرِيَزتان يةكيَكن لةو رووناكبيرانةى كة مةبةستةمة بةشداربن، هةظثةيظينةكة لة بارةى "جاشايةتى" يةوةية، كة دةكرا زووتر لة دةرطاى ئةم ضةمك و دياردةيةى كؤمةلَطاى ئيَمة بدراية.. ئةو هةظثةيظينانة سةرةتا بة تاكة تاكة لة هةفتةنامةى ريَطاى كوردستان بلاَودةبنةوة، دواتر هةموويان لة دوتويَي كتيَبيَكدا كؤدةكريَنةوة.. تؤش بةثيَي دةرفةت و كاتى خؤت وةلاَمى ثرسيارةكان بدةرةوة.
تيَبينى: ثرسيارةكانم بةشيَوةى تةوةر دارِشتووة، تاوةكو لة كاتى وةلاَمدانةوة ئازادييةكى زياتر هةبيَت..

سةركةوتوو بن

ثرسيارةكان:

ضيةتى و رةطةكانى
- جاشايةتى ضية؟ رةطةكانى لة كويَدا بدؤزينةوة ؟
هه‌وڵدان بۆ تێگه‌یشتن له جاشایه‌تی له یه‌ک کاتدا پێویستی به گه‌ران و پشکنین و لێکۆڵینه‌وه‌یه له کۆمه‌ڵیک بواردا. بۆیه تێگه‌یشتن له‌م دیاریده‌یه، وه‌ک رووداو، وه‌ک چه‌مک، پێویسته له رووی مێژوویه‌وه، له رووی ئابوریه‌وه، له رووی ده‌روونیه‌وه، له رووی ناسنامه یان شوناسه‌وه، له رووی دیدی ئێمه بۆ سیاسه‌ت، کۆمه‌ڵگا و خوده‌وه بخوێنرێته‌وه. سه‌رباری هه‌موو ئه‌مانه ره‌نگه بوارێکی وه‌ک ئه‌نترۆپۆلۆژیا، مرۆناسی بتوانێ له زۆر بواری تر یارمه‌تیده‌ربێت. من ته‌نها ئاماژه به‌ئه‌مانه ئه‌ده‌م به خێرایی چونکه هه‌ر خوێندنه‌وه‌یه‌ک له‌م بوارانه‌وه دیدی جودا به‌ره‌م ده‌هێنێت و له هه‌مانکاتدا رۆشنایی ده‌خاته سه‌ر لایه‌نی جودای ئه‌م دیاریده‌یه. جاشێتی له کۆمه‌ڵگای کوردیا دیاریده‌یه‌کی مێژوویه، دیاریده‌یه‌کی کۆمه‌ڵایه‌تی وه هه‌روه‌ها پێس هه‌موو شتێک دیاریده‌یه‌کی سیاسیه. به‌ڵام ئه‌وه‌ی زیاتر جێی بایه‌خه ئه‌وه‌یه که ئه‌و چوارچێوه‌یه چیه که ئه‌م دیاریده‌یه تیا دووباره ده‌بێته‌وه. ئایا دووباره‌بونه‌وه‌ی جودایه یان هاوشێوه.
چاشایه‌تی بریتیه له هاوکاریکردنی دوژمن. ئه‌م پێناسه ساده‌یه پێویستی به هه‌ڵکۆڵینی زیاتره بۆ نموونه ده‌بێ پرسیاری وه‌ك: چ جۆره هاوکاریه‌ک، له چ ساتێکدا، چ دوژمنیک، بۆ چ مه‌به‌‌ستێک، بکرێت له وه‌ڵامی ئه‌و پرسیاره‌دا. هاوکاریکردنی دوژمن، وه‌ک له ووشه‌ی هاوکاریدا هه‌ستی پێئه‌کرێت، به مانای ئاماده‌بوونی جۆرێک له خۆبه‌شی هه‌یه. ئه‌ندامه‌کانی کۆمه‌ڵگا ئاماده‌ییه‌کیان تیایه بۆئه‌وه‌ی له گه‌ڵ دوژمندا هاوکاری بکه‌ن دژ به گه‌له‌که‌ی خۆیان. به‌ڵام ئێمه ئه‌زانین که دیاریده‌که به‌و شێوه‌یه روون و ساده‌نیه. ئایا له ناخی ئه‌وانه‌دا که هاوکاری ئه‌که‌ن له گه‌ڵ دوژمندا، هه‌ستکردن هه‌یه به دوژمنێتی ئه‌ویتر. ئه‌م هه‌سترکردنه ته‌ناه کاتێک هه‌یه، که دۆستێتی هه‌بێت بۆ خود له شێوه‌ی کۆمه‌ڵدا. ک‌‌واته بۆئه‌وه‌ی ک‌‌سێک هه‌ست بکات له ناپاکی به‌رامبه‌ر گه‌له‌که‌ی ئه‌کات ئه‌وا پێویسته، گه‌ل بوونی هه‌بێت، وه‌ک واقیعێک و وه‌ک هه‌ستێک، وه له هه‌مانکاتدا له‌‌لای ئه‌و که‌‌سه‌ش. به‌ڵام به بروای من ئه‌مه لای کورد بوونی نیه. کورد وه‌ک گه‌لێک بوونی نیه، وه‌ک کۆمه‌ڵگای‌‌ک بوونی نیه، وه‌ک نه‌ته‌وه‌یه‌ک بوونی نیه. که‌واته هیچ جۆره په‌یمانێک، هه‌ستێک،سۆزێک له کوردێکدا نیه به‌رامبه‌ر کوردێکی تر چونکه کورده. مێژووه درێژ و خوێناویه‌کانی یه‌کترکوژیه‌کان، جاشایه‌تیه‌کان هه‌موو گه‌واهی ئه‌مه‌ن. له هه‌مانکاتدا نه‌بوونی هیچ په‌یمانێکی کۆمه‌لایه‌تی. ره‌نگه یه‌کێك له هۆکاره‌کانی ئه‌مه ئه‌وه‌ بێت له کورد نه‌ته‌وه‌ی نه‌بووه.
ئه‌مه ئه‌و چوارچێوه گشتیه‌یه‌یه که جاشایه‌تی تیا رووئه‌دات. ئیتر له نێو ئه‌م چوارچێوه‌دا هۆکاری لاوه‌کی تر زۆرن. بۆ نموونه که‌‌سێک به هه‌ر هۆکارێک بێت ده‌تۆرێ ئه‌وا به‌لایه‌وه کیسه نیه هاوکاری دوژمن بکات یان ببێته نۆکه‌ری دوژمن بۆ ململانیی ئه‌‌ویتر ناوخۆ. له پاڵ ئه‌مانه‌دا هۆکاری گشتی تر هه‌یه. بۆ نموونه رۆحی کۆیله‌یه‌تی ئێمه، ئێمه بۆ نموونه هێنده بۆ خۆمان ئازاین و له به‌رامبه‌ر دوژمندا وه‌ها نین، ئه‌مه بۆ خۆی سروشتی رۆحی کۆیله‌یه. کۆیله ته‌نها دوژمنی کۆیله‌یه، وه‌ک کورد ده‌ڵیت حیز به خاڵی خۆی فێره.
له هه‌مانکاتدا نه‌بوونی ئازادی، یان تام نه‌کردنی ئازادی له لایه‌ن مرۆڤی کورد‌ه‌وه. ئه‌مه وه‌های لێئه‌کات که هه‌رزوو ئاماده‌بێت به ئازادییه‌کی چه‌واشه‌کارانه بیگۆرێته‌وه. بۆ نموونه کورد ده‌ڵێت جاشایه‌تی و پاشایه‌تی. ئه‌مانه هه‌موو تێکرا وه‌هایان له مرۆڤی کورد کردوه هه‌رزوو ببێته که‌سێکی فریوخواردوو، هه‌ڵخه‌ڵه‌تێنراو، له پێناوی هه‌موو شتێکا و هیچ شتێکا خۆی به کوشت دات. حیزبی شیوعی عیراق رۆژانێک که جاشی حیزبی به‌عس بوو هه‌موو ئه‌مانه‌ی تیا ئاماده‌بوو، به‌ڵام به خیتابێکی تره‌وه.

جاشةيةتى و خود ناسي
- ئايا جاشايةتى بةشيَكى دةرهاويشتةكانى خؤبةبضوكزانين نية؟
نه‌خێر. دیاره گومان له‌وه نیه که مرۆڤی کورد به ده‌ست خۆ به که‌م یان بچوک زانیه‌وه ده‌ناڵێنێ، به‌ڵام جاشایه‌تی ناچیته ئه‌و خانه‌‌یه‌وه. جاشایاتی ئه‌‌چێته ئه‌و خان‌‌ی‌‌وه ئه‌گه‌ر بێتوو ئێمه پێناسه‌ یان دیاریده‌ی جاشایه‌تی له چوارچێوه‌ی کوردی ده‌رکه‌ین وه بیگوێزین‌هوه بۆ ئه‌و چوارچێوه گشتیه‌ی که هه‌یه‌تی، ئه‌ویش هه‌وڵدان بۆ لاساییکردنه‌وه‌ی ئه‌ویتر، له پیناوی ئه‌‌ویتربووندا، ئه‌مه له ئه‌ده‌ىیاتی پۆستکۆڵۆنیاڵدا قسه‌ی زۆر له‌‌سه‌رکراوه؛ ده‌توانرێت بۆ کار‌‌کانی فرانز فانۆن به تایبه‌ت ماسكی سپی و پێستی ره‌ش، وه هه‌روه‌ها کاره‌کانی تر له‌م بواره‌دا به تایبه‌ت ئه‌و چاپته‌ره‌ی که ئه‌دوارد سه‌عید له کتێبی ئیمپریالیزم و که‌لتوردا باسیکردوه.
دیاره ئه‌گ‌‌ر جاشایه‌تی کوردی بگوێزینه‌وه بۆ ئ‌‌و ئاسته تا هێندێک پڕ کێشه‌یه، ئه‌و کاته بۆ نموونه ئیسلامی سیاسی، شیوعی، ئه‌مانه ده‌چنه خانه‌ی جاشه‌وه، جونکه به لاسایی کوێرانه‌ی بیرێکی ده‌ره‌کی نه‌فره‌ت له بیر و مێژوو که‌لتوری ناوخۆ ئه‌که‌ن.

جاشايةتى و خيانةتى نيَخؤيي؛ خالَة هاوبةش و جياوازةكانيان
- زؤربةى جةنط و شةرِة كؤن و نويَكانى مرؤظايةتى بةشي خؤيان خائينان تيَدا بووة، ئايا جاشايةتى يا جاشبوون دةضيَتة خانةى خيانةتةكانى ساتةوةختى جةنطةوة، ياخود جاشايةتى دياردةيةيةكى تايبةتترة لة خيانةتى جةنط؟
خائین جودایه له جاش. خائین کار به نهێنی ئه‌کات. خائین ژماره‌ی که‌مه. خائین مه‌به‌‌ستێکی ته‌‌سکی تاکه‌‌که‌سی له پشته‌وه‌یه، که له ئه‌نجامدا ده‌جێته خانه‌ی به‌رژه‌وه‌ندی ئه‌وانیتره‌وه. خائین نابێته سیسته‌مێکی کۆمه‌ڵایه‌تی، نابێته خاوه‌ن شێوازی ژیار. جاش یان جاشبوون له نیو کورددا شێوازێکی له ژیار. به‌ها و نه‌رێت و ک‌‌لتوری تایبه‌تی خۆی هه‌یه، دیاره هه‌بوونی ئه‌مانه نایکاته دیاریده‌یه‌کی پۆزه‌تیف، بۆیه بۆ نموونه له جاش بکۆڵرێته‌وه له رووی هه‌ڵسوک‌‌وته‌وه، له رووی خۆ ده‌رخستنه‌وه، له رووی کردار‌‌ه‌وه. تا ئێستاش جاشبوون یان جاشایه‌تی له نێو کورددا جیی شانازیه. ئازاردانی مرۆڤی کورد، سوکایه‌تی پێکردنی بۆ ژماره‌یه‌کی زۆر له خه‌ڵکی کورد مایه‌ی چێژه. من هه‌موو ئه‌مانه‌م به چاوی خۆم دیوه.
جاش بوون ده‌کرێ وه‌های لێبنوارێت که خوڵقاندنی ئه‌و پانتایی یان بواره‌یه که که‌سی جاش ئه‌توانێ تیایا درنده بێت. درنده‌بوون یان به درنده‌بوون به‌مانای چێژ وه‌رگرتن له ئازاردانی ئه‌‌ویتر. هه‌ستکردن به‌بوونی خود له رێگای سوکایه‌تیکردن به‌ئه‌ویتره‌وه. له هه‌مانکاتدا ئه‌مه ئه‌وه‌ ده‌گه‌یه‌نێت که هێز هێشتا تاکه شێوازی باڵایه له بونیادی شوناس له ئاگایی ئێمه‌دا. ئه‌م هێزه‌ش له درنده‌یه‌ییدا ده‌گاته دوا سات‌‌وه‌ختی به‌رجه‌سته‌بوونی.

ضؤن مالَةى لةطةلَ بكةين
- طةر ضاويَكى خيَرا بة ميَذووى هاوضةرخى كوردا بكيَشيت هةر لة رووخانى ئةمارةتة كوردييةكان تاوةكو شكستى راثةريَن و شؤرِشةكان، ئةوا بة دةطمةن دةبينى ((جاشايةتى)) و خيانةتى نيَوخؤيي فاكتةريَكى طةورةى هةرسهيَنيان نةبووبيَت، بؤية بةرِاى ئيَوة ئةم ديارةية ضؤن مامةلَةى لةطةلَ بكريَت؟ كوشتن و هةلَواسين ضارةية؟ دادطا ضارسةرة؟ يا دةبيَ بة دواى ضارةيةكى مرؤظانةتردا بطةريَين؟
نه‌خێر ئه‌و پێشنیارانه‌ی که جه‌نابت کردوته به هیچ شێوه‌یه‌ک کێشه‌که چار‌‌سه‌ر ناکات. دیاره جاشبوون وه‌ک له سه‌ره‌تاوه باسمکرد دیاریده‌یه‌کی ئاڵۆزه. که‌واته ده‌بێ له رووی ئابوری، رووی ئاگایی، رووی به مرۆڤکردنی مرۆڤی کورد، رووی بونیادنانی نه‌ته‌وه وه کۆمه‌ڵگا، کاری له سه‌ر بکرێت. کاتێک که سێک نابێته جاش که کوردبوون جێی شانازی بێت بۆی. کاتێک ک‌‌سێک نابێته جاش که هه‌ست بکات خه‌م و ئازاری ئه‌و له ئه‌نجامی کوردبنوونیه‌وه‌یه‌تی. کاتێک که‌سێک نابێته جاش که به ئاگابێت که ئه‌و ناتوانێت ببێته هیچ بونێکی تر جگه له بوونی سروشتی خۆی که بوونێکی کوردانه‌یه. دیاره ئه‌ده‌بیاتی خانمه گه‌وره‌ی جوله‌که هانا ئارندێت له‌م بواره‌دا به که‌ڵكه، به‌تایبه‌ت ئه‌و ووتاره‌ی که تیایا باس له په‌نابه‌ربوونی هه‌موو جوله‌که‌که‌ ئه‌کات.
به‌ڵام ئێمه به هیچ شێوه‌یه‌ک به‌م رێگایانه‌‌دا نارۆین. ئێستای کوردوستان کوردبوون مایه‌ی بێز لێهاتنه‌وه‌یه. گه‌لێک که سیاسه‌تمه‌داره‌کانی بۆ مه‌ب‌‌ستی تایبه‌تی خۆیان له شه‌ری براکوژی به کوشتی ئه‌ده‌ن، پاشان سه‌رتاپا خاک و ئاو و داهاتی بۆ خۆیان ده‌به‌ن، مه‌لاکانی ره‌شۆی بۆ هه‌ڵئه‌ده‌ن، رۆشنبیرانی هه‌موو به‌هایه‌ک به چه‌مکێ دۆلار ده‌گۆرنه‌وه. له دۆخێکی وه‌ها پوچگه‌رادا مرۆڤی ئێمه ناتوانی شانازی به بوونی کوردیانه‌وه بکات.

جاشايةتى و بةعس
- بةعس بةشيَوةيةكى زؤر بةربلاَو و فراوانتر دياردةى "جاشايةتى" بةكاردنيَت بؤ خزمةتى ثرؤذةكانى خؤى، ئةمة هؤكارى ضية؟ ثةيوةندى بةعسيزم و جاشايةتى ضؤن دةخويَنيتةوة؟
به‌عس جاشایه‌تی وه‌ك ستراتیژو ته‌کتیکیش به‌کار ده‌هێنا. بۆ نموونه، له رۆژانی شه‌ری عێراق ئێراندا، کاتێک کوردێکی زۆر ئاماده‌نه‌بوون بچنه به‌ره‌ی جه‌نگ به‌عس بۆ مامه‌ڵه‌کردن له‌گه‌ڵ ئه‌م دیاریده‌یه‌دا جاشایه‌تی به‌رفراوانکرد و فه‌وجه سوکه‌کانی دامه‌زراند. ئه‌م هه‌وڵێک بوو بۆ رێگرتن له به ثێشمه‌رگه بوونی ئه‌و خه‌ڵکه زۆره‌ی که له خزمه‌تی سه‌ربازی هه‌ڵئه‌هاتن. له هه‌مانکاتدا هه‌وڵێکی تریش بوو، بۆ به‌کارهێنانیان بۆ خزمه‌تی حکومه‌ت، ده‌کرێ ئه‌وه‌ش بوترێت پلانی ئابوری له پشتیه‌وه هه‌بوو، به‌وه‌ی ئه‌م مرۆڤه له بێ پاره‌ی رزگارکات، وه‌ک جۆرێک له سۆشیال وڵیفێر له ئه‌وروپا، که رێگرێکه بۆ روودانی هه‌ر دیاریده‌ێه‌ک دژ به حکومه‌ت. له سه‌رووی هه‌موو ئه‌مانه‌وه، حکومه‌ت وه‌ک ستارتیژێک مرۆڤی کوردی کورت ئه‌کرده‌وه بۆ بون‌‌وه‌رێکی بێ به‌رهه‌م، بێتوانا، بێ ده‌سه‌ڵات، هه‌میشه چاو له ده‌ستی حکومه‌ت، سه‌ر شۆر. له‌م رێگایه‌وه رۆحی شانازی، رۆحی به‌رگری، رۆحی داهێنان، رۆحی مرۆڤبوونی تیا ئه‌کوشت.

مةترسيةكانى نةخويَنةوةى
- مةترسيةكانى بيَدةنطبوون لةم دياردةية بةراى ئيَوة ضين؟ بة تايبةت طةر تةماشا بكةى زياد لة ويَستطةيةكى ميَذوو ((جاشايةتى)) بة فؤرمى جيا جيا بةرؤك كوردى طرتووة و يان لةدايك بووةتةوة؟
نه‌خوێندنه‌وه‌ی ئه‌م دیاریده‌یه، له‌به‌ر چه‌ند هۆکارێکه. یه‌ک یان دیسیپلینه‌کانی مرۆناسی و کۆمه‌ڵناسی له کۆمه‌ڵگای ئێمه‌دا، ئه‌و توانایانه‌یان نیه. دوو یان بوار له بار نیه بۆ کارکردن له‌م بواره‌دا، جونکه ر‌‌نگه ببێته هۆی ناچاربوون له په‌رینه‌وه له‌و هه‌موو هێڵه سورانه که له ژیانی رۆژانه‌ی ئێمه‌دا کێشراوان. سێ ره‌نگه چاوه‌رێی ئه‌وه‌بکات که‌‌سێک کاری له سه‌ر بکات، به‌و مانایه هه‌تا ئێستا که‌س کاری له‌سه‌ر نه‌کردوه بۆیه که‌س ناوێرێت ببێته یه‌که‌م که‌س. هه‌رچه‌نده من چه‌ند ساڵی له‌‌مه‌وپێش له‌م باره‌یه‌وم نوسی.
نه‌‌خوێندنه‌وه‌ی ده‌بێته هۆی لێتێنه‌گه‌یشتنی، ئه‌مه‌ش له ئه‌نجامدا ده‌بێته هۆی ئه‌وه‌ی که هه‌رگیز نه‌توانرێت زانستیانه بیری لێبکرێته‌وه، هه‌وڵی چار‌‌سه‌رکردنی بدرێت. ئه‌وه‌ی مایه‌ی ئاڵۆزیه ئه‌و بێ تواناییه زمانیه‌یه که له به‌کاربردنی زماندایه ب‌‌رامبه‌ر ئه‌م دیاریده‌یه. بۆ نموونه ناوز‌‌دکردنی که‌‌سێک به جاش، که بۆ خۆی جاش ئاژه‌ڵێکی رۆح سوکی، جوانکیله‌ی مرۆدۆسته جۆرێکه له دوو فاقی.
ئه‌مه ئه‌وه ده‌رئه‌خات که له رووی عه‌قلیه‌وه ئێمه بێ تواناین له ناونانی ئه‌م دیاریده‌یه. بۆیه چه‌مکی جاش خۆی ده‌بێت هه‌ڵبوه‌شرێته‌وه. من به ئاگام که جاش وه‌ک ناوێک به مه‌به‌ستی سوکایه‌تی ناونراوه، به‌ڵام ئه‌م ناونانه یارمه‌تیده‌ر نیه. بۆ من جاش وه‌ک ئاژه‌ڵیک جێی رێزه.

جاشايةتى و خيَلَ
- ضوارضيَوة كؤمةلاَيةتية تةقليديةكانى وةك خيَلَ و عةشيرةطةريَتى ضةند كؤمةكيان بة جاشايةتى كردووة؟
زۆر. عه‌شیره‌ت یانی نه‌بوونی نه‌ته‌وه، یانی به هێند وه‌رنه‌گرتنی خاک، یانی به ئاسانی هه‌ستکردن به دوژمنکردنی ئ‌‌ویتری هاو زمان و هاو که‌‌لتور. ئه‌ندامێکی عه‌شیره‌ت کاتێک دژ به ئه‌ندامێکی تری عه‌شیره‌ی کورد ده‌جه‌نگێ هه‌ست به‌وه‌ ناکات که دژ به هاو نیشتمانی یان هاو زمانی ده‌ج‌‌نگێ، بۆ ئه‌و بازنه‌ی ئینتیمانی له بازنه‌ی ته‌سکی عه‌شیره‌تدایه، بۆیه ئه‌ویتری سه‌ر به عه‌شیره‌تێکی جودا دوژمنه. دیاره ده‌بوو ئاین رۆڵێکی ئیجابی بگێرایه له برابوونی هاو ئاینیان به‌لام ئیسلام هه‌ر له هاتنه‌وه‌ی بنه‌ماڵه‌ی بنی ئومه‌ییه بۆ سه‌ر ده‌سه‌ڵات هه‌ر زوو بوو به‌به‌شێک له سیست‌‌می عه‌‌شیره‌ت. له برێ ئومه عه‌سه‌بیه‌ی دامه‌زراند وه‌ک ئیبن خه‌لدون باسی لێوه‌ئه‌‌کات.
ئا/ شوان جةلال
9/6/2010

دیدار گۆڤاری هه‌فتانه

پرسیار: یه‌که‌م پرسیار ده‌مه‌وێت بریتیبێت له‌قسه‌کردن له‌ئاستی ڕاگه‌یاندنی کوردی، ئایا ڕاگه‌یاندنی کوردی له‌ کوێی کۆمه‌ڵگای کوردیدایه‌، ئاخۆ توانیویه‌تی پێویستییه‌کانی ئه‌و کۆمه‌ڵگایه‌ بۆ ڕاگه‌یاندن له‌هه‌موو ڕووه‌کانه‌وه،‌ پڕبکاته‌وه‌؟
راگه‌یاندن و کۆمه‌ڵگا، من ک‌‌سێکی پسپۆرنیم له‌م بواره‌دا. ئایا ئه‌م پرسیاره به چ ئاراسته‌یه‌‌کدایه. ئایا ئێمه ئه‌زانین کۆمه‌ڵگای کوردی چۆن بونیادنراوه‌، چۆن بونیادئه‌‌نرێت، چۆن پێویسته بونیادبنرێت. ئایا ئێمه کۆمه‌ڵگامان هه‌یه؟ ئایا له میدیای کوردیدا هه‌رگیز پرسی ئه‌وه هه‌بووه که په‌یوه‌ست بێت به کۆمه‌لگاوه. سه‌ره‌تا پرسیاره‌که وه‌ها کراوه که میدیا پێشه‌نگی کۆمه‌ڵگایه. میدیا ئه‌رکی رابه‌رایه‌تی هه‌یه. ئه‌رکی پڕکردنه‌‌وه‌.
ئه‌گه‌ر من وه‌ک بینه‌رێک وه‌ڵام بده‌مه‌وه ده‌ڵێم نه‌خێر. میدیای کوردی بێئاگایه له دونیایه‌ی تیا ئه‌‌ژی. بێئاگایه له ئازار‌‌کانی، له کێشه‌کانی، له خه‌ونه‌‌کانی. ئه‌وه‌ی پێی ده‌وترێت میدیای کوردی هیچ نیه جگه له هه‌ولێک بو دروستکردنی دونیایه‌کی بینراو له ته‌نیشت دونیای ژیاوه‌وه. ئه‌م دونیا بینراوه ئه‌رکی دابرینی مرۆڤی کورده له‌ دونیا ژیاوه‌که‌ی.
پرسیار: به‌بۆچوونی به‌ڕێزتان پێویسته‌ هێڵه‌کانی ڕاگه‌یاندن و کۆمه‌ڵگه‌ به‌گشتی چۆن بڕۆن، ئایا پێویسته‌ شانبه‌شانی یه‌کتری بڕۆن، یاخود ڕاگه‌یاندن هه‌میشه‌ له‌پێش کۆمه‌ڵگاوه‌ بێت، یان به‌پێچه‌وانه‌وه‌؟
بۆچی کۆمه‌ڵگا و میدیا پێویسته له پێشبرکێدابن. میدیا ره‌نگدانه‌وه‌ی کۆمه‌لگایه، یان ده‌بێت وه‌ها بێت. ده‌بێت ئه‌و پانتاییه‌بێت که کۆمه‌لگا خۆی تیا ئ‌‌بینێت، خۆی تیا وێنائه‌‌کات، خۆی تیا خه‌یاڵ ئه‌کات. بۆ نموونه ئه‌گه‌ر چاپ و رۆژنامه نه‌بوایه ره‌نگه نه‌ته‌وایه‌تی یان ناشنالیزم نه‌بوایه‌ته ئه‌و شێوازه‌ پێکه‌وه‌گرێدانه‌ی کۆمه‌‌ڵگا که ئه‌مرۆ هه‌یه، وه‌ک بندیکه‌ت ئه‌ندرسون باسی ئه‌‌کات. ده‌بێ میدیای کوردی له کۆم‌‌لگاوه هه‌ڵقوڵی، وه بۆ کۆمه‌ڵگا بگه‌رێته‌وه. به‌ڵام میدیا توانای کۆنترۆڵکردنی خه‌یاڵی هه‌یه، توانای دارشتنی راوبۆچونی هه‌یه، ئه‌مه بۆ ده‌سه‌لات زێده گرنگه بۆیه میدیا هه‌میشه ئامرازه به ده‌ستی ده‌سه‌لاته‌وه نه‌ک له خزمه‌تی کۆمه‌ڵگادا. دیڤید هیوم به روونی باس له‌مه‌ ئه‌کات.
پرسیار: وه‌ک به‌ڕێزت ئاگاداریت ئێستا ڕاگه‌یاندنی کوردی دابه‌شبووه‌ به‌سه‌ر ڕاگه‌یاندنی حزبی و ئه‌هلی، پرسیاره‌که‌ ئه‌وه‌یه‌، ئایا ئه‌م دابه‌شبوونه‌ ڕه‌هایه‌ ته‌ندرووسته‌، واتا ڕاگه‌یاندن ته‌نها ده‌بێت یه‌کێک بێت له‌و دوو لایه‌نه‌؟
راگه‌یاندن پێویست ناکات یه‌کێک بێت له‌و دووانه. راگه‌‌یاندن له کۆمه‌لگای ئێمه‌دا به ئه‌مری واقیع یه‌کێکه له‌و دووانه. ئێمه رۆژنامه‌ و گۆڤارمان هه‌یه گوێ به خوێنه‌ره‌ و تیراژ نادات. کاری ئه‌وه نیه ده‌خوێنرێته‌وه یان نا ئه‌و به‌رد‌‌ه‌وامه. ئه‌مه بۆ خۆی نیشانه‌ی ئه‌وه‌یه که جۆرێک له میدیا هه‌یه که ئه‌رکی ئه‌وه نیه میدیای بێت، به‌ڵکو وه‌ک بوارێک بۆ هه‌ندێ که‌س ر‌‌ه‌خسێنراوه، هه‌تا کاری رۆژنامه‌گه‌‌ری بکه‌ن، ئه‌م جۆره میدیایه که په‌یوه‌ست نیه به بازار‌هوه، به خوێنه‌ره‌وه، به کۆمه‌‌ڵگاوه، که به‌شێکی زۆری میدیای حیزبیه، جگه له به فیرۆدانی سه‌روه‌ت و سامانی خه‌ڵکی هیچی تر نیه. بۆیه ئه‌گه‌ر تۆزێک ووردتر و ر‌‌قتر پۆلێنکه‌ین ئه‌وا ده‌ڵێین میدیای فه‌رمی حیزب، میدیای پوچ، میدیا ئ‌‌هلی، میدیای ئازاد.

پرسیار: کاک سه‌ردار پێمخۆشه‌ سه‌رنجی به‌ڕێزت له‌سه‌ر ئه‌رکه‌کانی ئێستای ڕاگه‌یاندنی کوردی بزانم، له‌م بارودۆخه‌ی ئێستادا، کامانه‌ن ئه‌و هێڵه‌ جه‌وهه‌ریانه‌ی که‌ پێویسته‌ ڕاگه‌یاندنی کوردی به‌گشتی ئیشی له‌سه‌ر بکات؟
ئه‌رکی یه‌که‌می میدیا کوردی ئه‌وه‌یه که کوردی بێت. ئه‌مه به‌و مانایه خه‌می مرۆڤی کورد بخوات، خه‌می نه‌ته‌وایه‌‌تی. یارمه‌تی مرۆڤی کوردبدات هه‌تا خۆی وه‌ک نه‌ته‌وه‌یه‌ک وێنا بکات. پانتایی‌‌ک بێت بۆ گفتوگۆی ئازاد، نه‌ک بۆ فریودان و له خشته‌بردن و خۆبه‌تاڵکردنه‌وه.
هه‌روه‌ها ئه‌رکی ئه‌م میدیایه ئه‌وه‌یه که راستگۆبێت، بوێربێت، سڵنه‌کاته‌وه، کۆمه‌ڵگا به جوان و ناشیرینه‌وه بخاته به‌رچاو، بوار بۆ ده‌نگی جیاواز و ره‌نگی جیاواز و خواستی جیاواز بخولقێنێ.
پرسیار: ئێستا ده‌مه‌وێت پرسیاره‌کان بگوازینه‌وه‌ بۆ سه‌ر قسه‌کردن له‌سه‌ر ڕۆشنبیر، به‌هه‌مان شێوه‌ی ڕاگه‌یاندن، ئێستا ڕۆشنبیره‌کانیشمان دووچاری دابه‌شبوون بوون له‌نێوان حزبی و ناحزبیدا، ده‌مه‌وێت لێره‌شدا ئه‌وه‌ دووباره‌ بکه‌مه‌وه‌، ئایا ناساندنی ڕۆشنبیر به‌و دوو شێوازه‌ تا چه‌ند ته‌ندرووسته‌، ئاخۆ ده‌کرێت جیاوازیه‌کانی ئه‌و دوو فۆڕمه‌ی ڕۆشنبیرمان بۆ لێک بده‌یته‌وه‌، جیاوازییه‌کانیان چین، ئایا بۆ ئه‌وه‌ی ڕۆشنبیرێک ڕۆشنبیربوونی خۆی بپارێزێت، پێویسته‌ هه‌میشه‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی حزبدا بێت؟
حیزب کادیری هه‌یه نه‌ک رۆشنبیر، بیریار و پلان دارێژه‌ری هه‌یه. بۆ هه‌موو حیزبێک ره‌وایه که‌ئه‌م بونه‌‌وه‌رانه‌ی هه‌بێت. به‌ڵام حیزب رۆشنبیری نیه. ده‌بێ کاری رۆشنبیر له حیزبدا چی بێت. ئه‌گه‌ر ئه‌رکی سه‌ره‌کی رۆشنبیر ره‌خنه‌یه، ئه‌وا ر‌هخنه پێویستی به بێلایه‌نی و ئازادی هه‌یه که ناتوانرێت له ناوه‌ندێکی حیزبیدا ده‌ستکه‌وێت. ئه‌وه‌ی له کوردوستان تێکه‌ڵ بووه، خه‌ڵک کادیری راگه‌یاندن، کادیری پرۆپاگه‌نده، کادیری پۆبلیک ریله‌یشن ئه‌مانه هه‌موو وه‌ک رۆشنبیر پۆلێن ئه‌کات. رۆشنبیر ده‌کڕی خاوه‌ن ئایده‌لۆژیابێت، دونیا له روانگه‌یه‌کی تایبه‌ته‌وه ببینێت، به‌ڵام له ئاستی ده‌قدا نه‌ک له په‌نای ناوه‌ندێکا. ئه‌گه‌ر چووه پاڵ ناوه‌ندێک ببیته بیریار و قسه‌که‌ر و پلان دارێژی ئه‌و ناوه‌نده ئه‌وه خزم‌‌تێکی باش ئه‌کات.

پرسیار: ئایا ڕۆشنبیری کورد به‌حزبی و نا حزبییه‌وه‌، تا چه‌ند به‌و ئه‌رکه‌ هه‌ستاوه‌و جێبه‌جێی کردووه‌ که‌ به‌رامبه‌ر کۆمه‌ڵگاکه‌ی له‌سه‌ر شانیه‌تی، که‌مته‌رخه‌میه‌کانی ئه‌و کاهینه‌ی پێی ده‌وترێت ڕۆشنبیر له‌کوێدایه‌؟
ئێمه بێ پرۆژ‌‌ین، بێ ئاسۆین، بێ پلانین. کاتێک ئه‌مه دۆخه‌که‌یه زۆربه‌ی ئه‌وه‌ی ده‌وترێت ناچنه خانه‌ی رۆشنبیریه‌وه به‌ڵکو هێچ نین جگه له قسه‌ی رۆژانه. قسه‌ی رۆژانه مه‌ب‌‌ستم لێی ئه‌و قسه‌یه که ته‌مه‌نێکی کورتی هه‌یه، دیدێکی له پشتیه‌وه نیه، بیرکردنه‌‌وه‌یه‌ک داینه‌رێژاوه، خه‌مێک به‌رهه‌می نه‌هێناوه. بۆیه تۆ مرۆگه‌لێکت هه‌یه به ناوی رۆشنبیره‌وه ئاماده‌ن قسه‌ له سه‌ر هه‌موو شتێک بکه‌ن. ئاسانترین قسه‌کردن ئه‌و قسه‌کردنه‌‌یه که له که‌مترین زانیاریه‌وه سه‌رچاوه‌ئه‌گرێت. ئ‌‌وه‌ی ئه‌مرۆ له کوردوستان زیاتر مای‌‌ی بایه‌‌خه ئه‌وه نیه چی ئه‌وترێت، زیاتر ئه‌وه‌یه چۆن ئه‌وترێت، له کوێ ئه‌وترێت. ئه‌مه پێویستی به شه‌ن و ک‌‌وێکی فه‌لسه‌فیه که له داهاتوودا له قسه‌کردنم له رۆڵی ناوه‌ند له سه‌ری ئه‌وه‌ستم.

ده‌رباره‌ی گه‌رمیان

چیه گه‌رمیانی بیت؟
چیه ئه‌گه‌ر مێژوویه‌کت هه‌بێت به‌تاڵ له زه‌رده‌خه‌نه؟ دیرۆکێ هه‌موو به‌روار‌‌کانی به کار‌‌ه‌سات بێت. چۆن ئه‌توانی له ته‌نیاییه‌کی سارد‌‌وه بیر له گه‌رمیه‌کی خه‌مناک بکه‌یته‌وه. ئه‌م ده‌قه هه‌وڵی گه‌رانه‌وه‌یه بۆ یاده‌وه‌ری له پێناوی گه‌ران به دوای بووندا. یاخود له هه‌مانکاتدا سه‌رکێشی ئه‌وه‌ ئه‌‌کات که بوون بونیادنێت. بوون له سه‌رزه‌مینێکی یاخی. له جێگاو شوێن و ساته‌وه‌ختێ تایبه‌تا. ئه‌م گه‌رانه‌وه‌یه بۆ هه‌ڵدانه‌وه‌ی مێژوو یان بۆ نوسینه‌‌وه‌ی به سه‌رهاته‌‌کان نیه. مه‌به‌ست لێی شه‌رکردن نیه له گه‌ڵ له بیرچونه‌وه‌دا. گه‌رانه‌وه‌یه‌که بۆ رزگارکردنی رابوردوو له کۆته‌کانی مێژووگه‌رێتی. هه‌وڵدانه بۆ له مێژوخستنی کۆمه‌ڵیک روودان به مه‌به‌ستی بونیادنانی رووداو لێیان. چه‌مکی زاڵ له‌م پرۆژه‌یه‌دا بوون و ناسنامه‌یه. بوون له به‌رامبه‌‌ر سروشتدا، له به‌رامبه‌ر ئه‌‌ویتردا. له هه‌مانکاتدا بوون له‌گه‌ڵ سرشتدا، له گه‌ڵ ئه‌ویتردا. له نێوان ئه‌ویتر و سروشتدا خوا و ده‌سه‌ڵات دێنه نێوه‌وه. په‌یوه‌ندی مرۆ، یان مرۆیه‌کی تایبه‌ت له جێگایه‌کی تایبه‌ت، له ساته‌وه‌ختێ تایبه‌تا، له روانگه‌‌یه‌کی گه‌ڵیک تایبه‌ته‌وه، له گه‌ڵ خوادا، له گه‌ڵ ده‌سه‌ڵاتدا.
ئایا ئه‌مه کێشه‌ی ناسنامه‌یه: کێیه‌تی خود. یان قه‌یرانی سه‌رزه‌مینێکه نامۆ به خه‌ون. ئه‌ی چیه له دووری هه‌زاران هه‌زار میله‌وه بته‌وێ بگه‌رێیته‌وه بۆئه‌وێ. پرۆسه‌ی گه‌رانه‌‌وه پرۆسه‌ی سه‌رله‌نوێ بونیادنانی بونێکه که هه‌رگیز نه‌گه‌شتوه‌ته ئاگایی به‌بوونی خۆی. هه‌رگیز گومانی نه‌کردوه، نه یپرسیوه، دۆشدانه‌ماوه، توشی دڵته‌نگی نه‌بووه له‌و بواره‌وه. ئه‌و منه‌ی که ده‌گه‌رێته‌وه، منێکی دڵشکاوه، یاخی، دوور، هه‌گبه پڕ. منێک که خه‌می بونیادنانی بوونی خۆیه‌تی له‌م سه‌فه‌ره ئارکیولۆژیه‌دا.
سه‌ر‌‌تا: من له‌وێ له دایک بووم. گه‌وره‌بووم. فێری یه‌ک و دوو بووم. له به‌رد رامام. له خاڵه‌کانی روومه‌تی نه‌نکم حه‌په‌سام. سه‌ربورده‌ی زۆرم بیست. له‌وێ له گه‌رمیان له گوندێ گه‌‌وره‌بووم. گوندێ ئارکه‌لۆژیای ده‌گه‌رێته‌وه سه‌ر سه‌رده‌می یه‌که‌م به کۆماربوون. له کۆتایی په‌نجاکانی سه‌ده‌ی رابوردوودا کاتێک ده‌سه‌ڵات له لایه‌ن ئه‌فسه‌رێکی نیمچه شێته‌وه ناوی له خۆی نا کۆمار؛ باپیرم بریاری دا که بێت له‌وێ جێگیربێت. من هه‌میشه تامه‌زرۆی ساته‌وه‌ختی گه‌شتن ئه‌که‌م. یه‌که‌م گه‌شتن. دیاره پێش ئه‌وه ساته‌‌وه‌ختێکی زێده گرنگ بوونی هه‌یه که ساته‌وه‌ختی بریاردانه. من خۆم له گه‌شتندا شکستم هێنا. چونکه نه‌متوانی شوێنی یه‌که‌م به‌جێبهێڵم، نه‌متوانی بگه‌م.
ئه‌وێ گوندێکه ره‌ق. روبارێ به‌رد به دۆڵێکا تێئه‌په‌رێ. ساڵێ لافاودێت؛ سێ ساڵ نایه‌ت. که لافاودێت له گه‌ڵ خۆیدا ، له کێڵگه‌ به‌رد‌‌ه‌ڵانه‌کانه‌وه، به‌ردی روش و زبر و خۆربرده‌ش ده‌هێنێت. هه‌ریه‌که‌و حیکایه‌تێکی دوور و درێژی ژیان و بونیان له‌و ده‌ڤه‌ره، له نێو تنوکه تیژه‌کانیا هه‌ڵگرتوه. حیکایه‌تی بارانی سه‌ره‌تای پایزێ. ئار‌‌ه‌قه‌ی وه‌رزێرێ برسی، سکه‌ خشه‌ی مارمێلکه‌یه، جریکه جریکی کولله.
باپیرم به ته‌نها به بێده‌نگی بووبه درواسێی به‌رد، هاوسێی یاڵ. له ژێر سێبه‌ری ئاسمانا ئه‌نوست و رۆژه ڕێیه‌ک ده‌رۆشت هه‌تا تینوێتی بشکێنێ. له گه‌ڵ کۆماردا سه‌‌ره‌تایه‌کی نوێ ده‌ستیپێکرد. کۆمار رووداوێک بوو، که برینی خسته نێو مێژوویه‌کی بێ له‌زه‌ت. ئه‌و ساڵه مه‌شکه که‌ره‌ی زیاتر تیابوو نه‌نکم ئه‌یووت.
باپیرم چاوه‌‌‌کانی کزبوون. ته‌نها ماڵه‌بوو. سه‌رباری هه‌موو ئه‌مانه‌ش سۆفی بوو. ئه‌م ماڵه له به‌رد و قوڕ پێکه‌وه نرابوو. سه‌ر‌‌تاییترین توخمه‌ پێکهێنه‌ر‌‌ه‌کانی بوون. ئه‌ندازه‌ی ماڵه‌که له دوو ژوور و داڵانێ، سه‌ربانێ له گڵ دارێژرابوو. ئه‌مه چ له رووی مه‌تریاڵ و چ له رووی ئه‌ندازه‌وه هه‌تا بڵێی سه‌ره‌تایی بوو. چۆن له‌م ساده‌ییه بگه‌ین؟ تێرامان له ئارکیتێکچه‌ری نێشته‌جێ بوون له گه‌رمیان کارێكی ساده‌نیه. چۆن له نێو ئه‌م ساده‌ییه‌دا وه‌ڵامی ئاڵۆزی نیشته‌جێ بوون بدۆزیته‌وه. ئه‌مه هاوکێشه‌یه‌که له نێو ساده‌یی و ئاڵۆزیا دێتوده‌چێت. له ئه‌نجامدا ئه‌و شوێنه‌ی پێکدێت که پێی ده‌ڵین ماڵ. ئه‌و پنته تایبه‌ته‌ی تاک له سه‌ر گۆی زه‌وی. ماڵ وه‌ک چه‌مکێ، وه‌ک شوێنێ. ژووره‌کان وه‌ها دروستکرابوون که که‌مترین روناکیان ده‌بووه میوان. په‌نجه‌ره مه‌تریاڵیک نه‌بوو له ئاگاییدا ئاماده‌بێت. ئه‌و په‌ری هه‌وڵدان بوو بۆ جیابوونه‌وه له دونیا له ده‌ره‌وه. دابرانێک له سروشت، له ئه‌ویتر. بۆ هه‌بوونی پانتاییه‌کی سنوردارکراو بۆ کۆکردنه‌وه‌ی خود. لێره‌دا دیالیکتیکی ده‌ره‌وه و ناوه‌وه ده‌ستپێئه‌کات. ئه‌م چونه ناوه‌وه، ئه‌م چونه قۆزاخه‌یه، بۆئه‌وه‌ی نه‌بوو په‌یوه‌ندی نه‌مێنێ له گه‌ڵ ده‌ره‌وه‌دا. به‌ڵکو مه‌به‌ست لێی ئه‌وه‌ بوو: ئه‌و خود‌‌ه‌ی که له ده‌ره‌وه له پانتاییه ناکۆتا و بێده‌نگ و ته‌نهاکانا هه‌ستی به په‌شۆکان و ماندووی و په‌رشیه‌ک ئه‌کرد، پێویستی به‌وه بوو شوێنێکی جودای هه‌بێ هه‌تا خۆی کۆکاته‌‌وه و سه‌رله‌نوێ ئاماده‌بێت بۆئه‌وه‌ی جارێکی تر له دونیادا به‌شداربێته‌وه. هه‌ڵاتنێکی تری خۆر بکاته سه‌ره‌تایه‌کی نوێ.
ماڵ بۆ باپیرم هه‌روه‌ها په‌یوه‌ست بوون به خاکه‌وه. به خاڵێکه‌وه له سه‌رزه‌مین. ساته‌وه‌ختی کۆتایی ناجێگیری بوو. پێش کۆمار ده‌سه‌ڵاتی ئاغای کورد ئه‌ویان هه‌میشه به‌وه ناچارئه‌کرد که جۆرێک بێت له کۆچه‌ری. گه‌ریده‌یه‌ک بێت به‌دوای پانتاییه‌کا وێل بێت: ئه‌مه ته‌نها رێگاچاره‌بوو هه‌تا پیاوانه هه‌بێت، مرۆڤانه بژی.
چۆن بیر له پانتاییه‌کی وه‌ک داڵان بکه‌ینه‌وه؟ داڵان ره‌‌‌نگه ره‌گی له داڵده‌داندا هه‌بێت. داڵان له‌هه‌مانکاتدا نیمچه داخراو و نیمچه کراوه‌یه. نه دابرانه له ده‌ره‌وه به‌ته‌واوی و نه به‌شداریه‌‌کی ته‌واو. شوێنێکه بۆ هه‌ستکردن به روناکی. ئه‌و چار‌‌ه‌سه‌ره ساده‌یه‌یه بۆ سه‌رده‌می پێش کاره‌با. سه‌رده‌می سروشتێتی روناکی. ئاله‌م پانتاییه‌دا مرۆڤ له نێو دوالیزمه‌‌کانی سێبه‌ر و خۆر، ده‌ره‌وه‌ و ناوه‌وه، بینین و نه‌بینیندا ده‌توانێ هاتوچۆبکات، بژی. داڵان شوێنێکه بۆ بینین: بۆ هه‌بوونی توانا بۆ پیاده‌کردنی ده‌سه‌ڵات له رێگای چاوه‌وه. ده‌ره‌وه ده‌بینیت و له کاریگه‌ریه‌کانی ده‌ره‌وه پارێزراوی.
ئه‌و پرۆسه‌یه‌ی باپیرم له سه‌ره‌تای ده‌ستپێکردنیا بوو پرۆسه‌ی ئاوه‌دانی بوو. له نێو ئه‌م پرۆسه‌یه‌دا ئاو رۆڵی سه‌ره‌کی ده‌گێرێت. ئاو و ئاوه‌دانی، وه‌ک پێشینان ده‌لێن. به‌ڵام ئه‌گه‌ر ئاوه‌دانی پرۆسه‌ی پێکه‌وه‌لکانی ئاو و خاک بێت ئه‌وا ئه‌م پرۆسه‌یه له گه‌رمیان زێده گرانه. له‌وێ ئاو هه‌یه خاک نیه و له‌وێ خاک هه‌یه ئاو نیه. به‌جۆرێکه ئه‌م جوته له په‌یوه‌ندیه‌کی نه‌گه‌تیفدان. له‌م سه‌رزه‌مینه سه‌خته‌دا پێکه‌وه به‌ستن، دروستکردنی ژیان پێویستی به ئه‌رک و ره‌نجی بێ پساو و کاری پشودرێژه. لێره‌وه ململانێ سه‌خته‌‌که‌ی بوون ده‌ستپێئه‌کات. بوون که پێویستی به هه‌ماهه‌نگی سروشت و خود و ده‌وروبه‌ر هه‌یه.
کاتێک که گه‌شتن به ئاو ئامانجێکی سه‌خته، ده‌بێ بیر له باران بکه‌ینه‌وه. باران ئه‌و چار‌ه‌سه‌ره‌یه که له ده‌ره‌وه‌ی ده‌سه‌ڵاتی مرۆڤه. بۆیه هێنده له پیرۆزی ئاڵاوه. چار‌‌ه‌سه‌رێکه، له گه‌رمیان زۆربه‌ی ساڵ، پێویستی به پارانه‌وه و نزا و نوێژ و چاوه‌روانی درێژ هه‌یه. باران هه‌موو ساڵی نایه‌ت. هه‌ندێ ساڵ خۆی ئه‌کاته ئه‌و یاره تۆراوه‌ی که ته‌نها بۆ ختۆکه‌دانی حه‌ز خۆی ده‌رئه‌خات. باران ژیان ده‌گه‌‌شێنێته‌وه بژوێوی ئاماده‌ئه‌کات، ژین ئاسان ئه‌کات.
به‌ڵام ئاو چیرۆکێکی تری هه‌یه. گونده‌که‌ی باپیرم نزیک روباری سیروانه، هه‌روه‌ها له دۆڵێکا بوو که دراوسێی دۆلێکی پڕ له ئاو بوو. سیروان له شاخه‌کانه‌وه سه‌رهه‌ڵئه‌گرێت به‌ره‌و باشور. روبارێکه رێچکه‌که‌ی به ئه‌‌سته‌م ئه‌گۆرێت. هه‌میشه سنورێک بووه بۆ لێکجواکردنه‌وه‌ی ئه‌وبه‌رو ئه‌مبه‌ر. باپیرم له‌و به‌ره‌وه نه‌نکمی هێنابوو. به‌یه‌ک گه‌‌یشتنیان به‌ده‌ر نه‌بوو له ئه‌فسانه‌ی خۆی. ئافره‌تێک بوو به‌ده‌ر له ویستی خۆی، وه‌ک هه‌موو ئافره‌ته‌کانی سه‌رده‌می خۆی له گه‌رمیان درابووه پیاوێک.
ئه‌وه‌ی نۆ من مایه‌‌ی پرسیاره ئه‌وه‌یه ئه‌م دۆخه سروشتیه سه‌خته چ جۆره بوونێک دێنێته ئاراوه. له نیوان خود و سروشتدا چ جۆره بوونێک توانای بوونی هه‌یه. ئایا بوون و ماڵ چ په‌‌یوه‌ندیه‌کیان هه‌یه. ئایا ماڵ شوێنی نیشته‌‌جێ بوونی بوونه، یان بوون له‌گه‌ڵ ماڵدا هیچ په‌یوه‌ندیه‌کیان نیه.
گه‌رمیان که سه‌رزه‌مینی ئه‌م شانۆیه‌یه: شانۆی ململانێی بوونی مرۆڤێکی کوردی ساده له ناوه‌نده‌کانی سه‌ده‌ی بیسته‌مدا سه‌رز‌‌مینێکی چۆڵه. چۆڵه به‌‌وه‌ی وێنا نه‌‌کراوه، بیری لێنه‌كراوه‌ته‌وه، به چه‌مک نه‌کراوه، هیچ ده‌قێکی ده‌رباره نه‌‌نوسرواوه. ئه‌م چۆڵێتیه وه‌ک جۆرێک له پاکیزه‌یی هه‌روه‌ها جۆرێک له ناسنامه‌مان پێ ئه‌به‌خشێت. ناسنامه‌یه‌ک که رووبه‌رووی پانتاییه‌کی نادیارمان ئه‌کاته‌وه. چونکه که‌س نه‌هات به کاوه‌خۆیی له رۆژانه‌ی ژیان رامێنی، پێمان بڵێ له شادی و خۆشی له کوێدان، ئه‌م سه‌رزه‌مینه چ جۆره هه‌ستێک ده‌هێنێته ئاراوه. ئێمه ناچارئه‌‌کات به حه‌‌په‌سانه‌وه رامێنین. به‌ڵام بێگومان ئێمه شێوازی تری ده‌ربرینمان هه‌یه. من ناوی ئه‌نێم شێوازی ده‌ربرینی سروشتی. ئه‌مه ئه‌توانرێت له دوو ناوه‌نددا ببینرێت یه‌که‌میان سروشتی رووت وه‌ک به‌رد، کێو، یاڵ، خۆر، گه‌رما و سه‌رما. هه‌روه‌ها کاریگه‌ری ئه‌و سروشته له سه‌ر جه‌سته. به تایبه‌ت له سه‌ر روخسار و روومه‌ت و رواڵه‌ت.
چونکه له نێوان سروشتی رووت سروشتی جه‌سته‌‌دا، ناوه‌ندێک یان به‌ربه‌ستێکی ئه‌وتۆ بوونی نیه، ئه‌وا ده‌توانرێت بوترێت په‌یوه‌ندی نێوانیان په‌یوه‌ندیه‌کی راسته‌‌وخۆیه. له گه‌رمیان سروشت سه‌خته. که‌واته ململانێی بونیش بۆ مانه‌وه بۆ درێژه‌دان به ژیان هه‌روه‌ها سه‌خته. ئه‌وێ سه‌رزه‌مینێکه هیچ تیا میانره‌و نیه. که گه‌رما دێت سه‌رابێکی ته‌مه‌ڵ به‌سه‌ر هه‌موو شتێکه‌وه شه‌پۆل ئه‌دات. به‌رده‌کان دۆزه‌خیانه ئه‌کوڵین. هه‌ر زوو هه‌موو شتێ ووشک هه‌ڵدێت. ئینجا که با هه‌ڵئه‌‌کات مه‌رگیش چه‌ند هه‌نگاوێ نزیک ئه‌بێته‌وه. لێره‌دا بوون بواری نیه بیر له هیچی تر بکاته‌وه جگه له‌وه‌ی چۆن خۆی له‌م هێرشه‌ی مه‌رگ بپارێزێ. گه‌رما سروشتی جه‌‌رده‌ی هه‌یه. به ئاشکرا دێت و هه‌رچیه‌کت هه‌یه ئه‌یبا. گه‌رما ئه‌نفالکه‌ره.
سۆفی عه‌زیز ده‌بوو ئاشنابێت، نیشته‌جێ بێت، وورده وورده بگوزه‌رێ. ئه‌م هه‌موو پرۆسه‌یه به سه‌ریه‌که‌وه، کارێکی ئاسان نه‌بوو. گه‌رمیان وه‌ک پێکهاته‌یه‌ک له گه‌ڵ ئاشنابوون و نیشته‌‌جێ بوون و گوزه‌رانکرندا هه‌رگیز خۆی به ئاسانی به‌ده‌سته‌وه نادات. سروشتێکه نه‌گریسی و ملنه‌دان له ناخیایه‌تی. ئه‌وه نیه یاخی بێت، به‌ڵام هه‌رگیز نابێته دۆست. چۆن له ته‌نیشت سروشتێکه‌وه بژیت که دۆستایه‌تی ناکات. که زوو هه‌ڵده‌چێت، خێرا ده‌تۆرێ، به کشه مره‌یه‌ک دڵی ئه‌شکێ. له نێوان سه‌ختی و ناسکیدا تێکه‌‌ڵیه‌کی سه‌یر هه‌یه. هه‌ڵچونی خێرا، هه‌ڵچونی توند، هه‌میشه ره‌گێکی قووڵی له ناسکیدا هه‌یه. ناسکی لێره‌دا ره‌نگه جۆره هه‌ستێکی به عه‌قڵانی نه‌کراوبێت.
سۆفی عه‌زیز که ئه‌و رۆژانه ته‌مه‌نی له سه‌ره‌تای چله‌کاندا بوو، ئه‌رکی ئه‌وه‌بوو دونیایه‌کی ته‌ی نه‌کراو ته‌یکات، دونیایه‌کی خۆشه‌نه‌کراوه، خۆشه‌کات. بۆئه‌مه ده‌بوو برواته ناوچه‌کانی ده‌وروبه‌ری لێیان رامێنێ، ناویان بنێت. کاتێک خوا ئاده‌می له به‌هه‌شت وه‌د‌‌رنا، فێری هه‌موو ناوه‌کانی کرد. ناوه‌کانی پێووت بۆئه‌وه‌ێ بتوانێ به‌ئاسانی جێگیربێت، خۆی بگونجێنێ هێنده هه‌ست به ناومۆیی نه‌کات. به‌ڵام ئه‌گه‌ر ئاده‌م سزادرابوو به تاراوگه، ئه‌وا سۆفی عه‌زیز بریاری کۆتایی تاراوگه‌ی دابوو. بۆئه‌وه ژیانی پێش نیشته‌جێبوون، ژیانی سه‌رده‌می ده‌سه‌ڵاتی ئاغا ساته‌وه‌ختێک بوو که تیا گران بوو ببێته مرۆڤ. ئه‌و دۆستی مۆرڤ و داداپه‌روه‌ری و ئازادی بوو. به‌ڵام سیسته‌‌می به‌رامبه‌ر ده‌یانویست ئه‌و خه‌سڵه‌تانه‌ی تیا بکوژن. بیکه‌نه مرۆیه‌کی بێده‌نگ، کۆیله، ره‌نجبه‌ر، وه‌رزێرێکی بێ نان. بۆیه ئه‌و هه‌ستی نه‌ئه‌‌کرد له هه‌وارگه‌ی نوێیدا که‌سێکی نامۆیه، یان ناچارکراوه به تاراوگه. هاتن و چون، بریاری نیشته‌جێ بوون، ناونان له شوێنه‌کان هه‌موو ئه‌مانه مای‌‌ی پیاده‌کردنی ده‌سه‌ڵات بوون بۆئه‌و. له ناوناندا سنور دارشتن پیاده‌ئه‌کرێ، شوێنه‌کان پۆلێن ئه‌کرێت، پاشان ده‌توانرێت وێنابکرێت، ده‌ستنیشان بکرێت، ئینجا له پرۆسه‌ی په‌یوه‌ندیکردندا ئاماژه‌ی پێبکرێت. پاش ناونان ده‌یتوانێ ئێواره به ماڵ و مناڵهکانی بڵێت، ئ‌‌مۆر رۆشتم بۆئه‌وێ، سبه‌‌ینێ به‌رخه‌کان به‌رن بۆئه‌وه‌ێ، ده‌توانین له‌و بانه گه‌نم و جۆ بچێنین. ئه‌م ناونانه، ئه‌م هه‌ستکردن به ده‌سه‌لاته، ئه‌م کوێخابوونه‌ی خود هه‌موو مایه‌ی هه‌ستکردن بوو به‌ بوون، به ئازادی، به توانا. له نێو ئه‌مانه‌دا ئه‌و هه‌سته‌ش چه‌که‌ره‌ی ئه‌کرد، که به ویستی خۆم، به خواستی خۆم، به ئار‌‌زووی خۆم، ده‌توانم ده‌ست به‌کاربکه‌م، یان ده‌ست له کات هه‌ڵگرم. هه‌موو به‌رهه‌مه‌که‌ی هه‌ر بۆخۆم ده‌بێت و که‌سی تر باج و خه‌راج ناخاته سه‌رم. که‌س جوێنی مزرم پێنادات، تفم لێناکات، له به‌رامبه‌ر ئه‌وانی تردا نامشکێنێته‌وه، خۆیم به‌سه‌را گیڤناکاته‌وه. ئه‌و له‌وێ ده‌بووه مرۆڤ. مرۆڤ بوون پێویستی به پانتایی و ئازادی و دۆستایه‌تی سروشت و ئاژه‌ڵ خود هه‌یه. ئه‌وه‌ی له‌م هاوکێشه‌یه‌دا وونبوو ئه‌وی تربوو. مرۆڤێ تر، که‌‌سێکی تر.
هه‌رچه‌نده چۆڵایی جۆرێک له سام و ترسی له گه‌ڵ خۆیدا ده‌هێنایه‌ ئارا، به‌ڵام له هه‌مانکاتدا ئه‌و په‌ری بواری ئه‌دا به‌بوونی خود. ئه‌گه‌رچی هه‌بوونی ئه‌ویتر پێیویسته بۆ بونیادنانی گفتوگۆ، بۆ هه‌ستکردن به‌بوونی خود. به‌ڵام پرسیاری گه‌وره لێره‌دا ئه‌وه‌بوو، ئایا بوونه نائازاده‌کان ده‌توانن بکه‌ونه گفتوگۆ، ده‌توانن نوێنه‌رایه‌تی خۆیان بکه‌ن، ده‌توانن بریاربده‌ن، ده‌توانن خۆیان ده‌ربرن، ده‌توانن په‌یمان ببه‌ستن، ده‌توانن ببنه جێی متمانه: ده‌رباره‌ی هه‌موو ئه‌مانه گومان هه‌یه. بوونی نائازاد ترسنۆکه، رارایه، هه‌میشه پێویستی به‌وه‌یه، له هه‌موو بریاردانێکا بگه‌رێته‌وه بۆ سه‌رچاوه، بۆ ئه‌وی گه‌‌وره. بۆیه سۆفی عه‌زیز هه‌میشه ده‌پارایه‌وه که‌ که‌س نه‌یه‌ت بۆ مه‌مله‌که‌ته‌که‌ی، ئه‌گه‌ر هاتوو که‌‌سێک هات ئه‌وا که‌سێکی رۆح ئازادبێت نه‌ک پیاوی که‌سێکی تر. له راستیا سۆفی بوونی باپیرم یارمه‌تیده‌ر بوو بۆئه‌وه‌ی ژیانێکی نوێ د‌ه‌ستپێبکات. سۆفی یانی ئه‌و رۆحه دڵته‌‌نگه‌ی که هه‌میشه له هه‌وڵی ئه‌وه‌دایه بتوانێ نزیک و نزیکتربێته‌وه له مه‌عشوق. سۆفی ئه‌و بوونه‌وه‌ره‌یه که هه‌میشه جۆرێک له دڵته‌‌نگی و بێده‌نگی له خۆیا متداوه، به‌ڵام هه‌رگیز ته‌نها نیه. چیه هه‌میشه بیر له خۆشه‌وێستی‌‌کی ناکۆتا بکه‌یته‌وه. چیه هه‌میشه له هه‌وڵێکا بێت که کۆتایی نیه. مه‌عشق که خودایه، ئاماده‌یه، ئاماده‌یه له جوڵه‌ی مێروله‌کانا، له گڤه‌ی بادا، له شیناییه ناکۆتاییه‌که‌ی ئاسمان، له ته‌نهاییه پرۆکێنه‌ره‌که‌ی ده‌شت و ده‌ر. دوور له خودا مه‌حاله بتوانرێ له گه‌ڵ ئه‌م سروشته‌دا بگوزه‌رێ. سه‌رباری ئه‌م میتافیزیکیایه، سۆفیزم هه‌ندێ خه‌سڵه‌تی ده‌به‌خشێ، هه‌رچه‌نده بچکۆله‌بوون، به‌ڵام یارمه‌‌تی ده‌ر پێویست بوون بۆ به‌رگریکردن و درێژه‌دان به‌ بوون له گه‌رمیان. سۆفی بوو، یان بونێکی سۆفیانه، بونێکی سڵنه‌که‌ره‌وه بوو له ئازار، له تێرامان، له دۆستایه‌‌تی سه‌ختی، له مه‌حه‌‌به‌ت له ساته گرانه‌‌کانا. سۆفیبوون مایه‌ی پشودرێژی و دان به خۆداگرتن و هه‌ستکردن بوو به‌بوونی سه‌رچاوه‌یه‌کی له بن نه‌هاتووی هێز، پاڵپشت، دۆستایه‌تی. سه‌رباری هه‌موو ئه‌مانه سۆفیبوونی سۆفی عه‌زیز، یارمه‌تی ئه‌دا له گه‌ڵ خۆیدا یان له گه‌ڵ یاردا گۆرانی بڵێت، چاوه‌کانی لێکنێت و له دونیا تێپه‌رێت. ئه‌م هه‌ستی هه‌ڵاتنه، تێپه‌رین له خود، له دونیا، هه‌ستێکی سروشتی بوو. که مرۆڤ ده‌یه‌وێ هه‌ڵبێت، دابرێت، جودابێته‌وه، که ده‌یه‌وێ ئه‌‌مانه ئه‌نجامدا ده‌یه‌وێ بۆکوێ بروات، ئایا چ مه‌نزڵێ، چ سه‌رزه‌مینێ تر هه‌یه. بۆ سۆفی عه‌زیز ئه‌مه ساده‌بوو. بۆئه‌و خود به‌شێک بوو له گشت. هه‌ڵاتن له خود، هه‌ڵاتن بوو به ئامانجی بوون به به‌شیک له گشت، له سروشت، له دونیا. ئه‌مه هه‌وڵدان بوو بۆ دۆستایه‌‌تیکردنی به‌رد. مانه‌وه به‌بێ جوڵه‌ و به‌بێ ده‌نگی له دونیادا. بۆ هه‌ماهه‌نگیکردنی مێروله. سه‌فه‌‌ڕێکی کورت له گه‌ڵ په‌پوله‌یه دڵته‌ردا. سۆفیبوون یارمه‌تی ئه‌دا ده‌رگاکانی جه‌سته‌‌ی، ده‌رگاکانی رۆحی له‌به‌رامبه‌ر دونیادا بکاته‌وه، نه‌ک بۆئه‌وه‌ی ئه‌وانی تر ببنه به‌شیک لێی، به‌ڵکو هه‌تا ده‌رفه‌ت به‌خۆی بدات له خۆی دابرێ، ببێته به‌شیک له گشت.
ئه‌م بوونه سه‌رچاوه‌ی ئه‌زموونکردن بوو.
ئه‌م جۆره بوونه یارمه‌تیده‌ر بوو هه‌تا چی دی به‌ربه‌ست نه‌مێنی. چی دی هه‌ستکردن به‌شه‌رم بۆ هه‌تا هه‌تایه وونبێت. ئه‌گه‌ر شه‌رم ساته‌وه‌ختی رووتبونه‌وه‌یه له به‌رامبه‌ر ئه‌ویتردا، ساته‌‌وه‌ختی رووتبوونه‌وه‌ی جه‌سته، رووتبونه‌وه‌ی رۆح، رووتبونه‌وه‌ی ماناکان، ئه‌وا بوون به‌به‌شیک له هه‌موو ده‌بێته ئه‌و ساته‌‌وه‌خته‌ی که رووتبوونه‌وه تیایا بێ ماناده‌بێت. ئێمه بۆئه‌وه‌ی شه‌رم نه‌که‌ین ئه‌وا ده‌بێ داپۆشین، بشارینه‌وه، دابرێین، جودابینه‌وه، نهێنی بپارێزین. به‌لام بوونێک که ده‌یه‌وێت له خوا نزیکبێته‌وه، ببێته به‌‌شێک له ووجود ئه‌وا هیچ هۆیه‌کی نیه هه‌تا هه‌ست به شه‌رم بکات.
سۆفی عه‌زیز بۆئه‌وه‌ی بوونی بونیادنێ، پێویستی به‌وه هه‌بوو که ماڵ پێکه‌وه‌نێ، ماڵی بۆ یاده‌وه‌ری، بۆ رۆح، بۆ چونه ده‌ره‌وه له دونیا، بۆ به‌شداریکردن له ژیان. به کورتی ماڵێ بۆ بوون. چۆن ماڵێک که له مه‌تریاڵ یان ماده‌ی ساده‌ پێکه‌وه‌نرابێت ده‌توانێت ببێته شوێنی رۆح. که رۆح ئه‌و خوده نه‌مره بێت له جه‌سته‌‌دا، ئه‌وا به‌بێ گومان پێویستی به ئه‌زموون هه‌یه، به گوزه‌ران، به نیشته‌جێی. کاتێک که رۆح له جێگایه‌کا نیشته‌جێ ئه‌بێت، ئه‌وا بواری ئه‌وه‌ی ده‌بێت که یاده‌وه‌ری کۆکاته‌وه، که به‌سه‌ریانا بچێته‌وه، له پرۆسه‌ی دووباره‌بوونه‌وه‌دا به کاوه‌خۆیی زیاتر و زیاتر لێیان قووڵ بێته‌وه.
ئه‌زمونکردنی دونیا له رێگای گه‌ران و پشکنینه‌وه نابێت. به‌ڵکو زیاتر پێویستی به په‌یوه‌ستبوون و نزیکبوونه‌وه‌ و په‌یوه‌ندی هه‌یه. پێویستی به عیشق هه‌یه. مرۆی گه‌ریده ئه‌و مرۆڤه نیه که له دونیا تێئه‌گات. به‌ڵکو ئه‌و مرۆیه که دونیا ئ‌‌کاته بابه‌تی بینینی. به بابه‌تکردنی دونیا مایه‌ی تێنه‌گه‌یشتنه. بۆیه مه‌رجی سه‌ره‌کی تێگه‌شتن که سروشت، هه‌بوونی دۆستایه‌تی و په‌یوه‌ندیه. مانه‌وه‌یه له پنتێکی جێگیردا بۆچونه نێو نهێنیه‌کانی، تێکه‌ڵاوبوونه به گه‌شه و گۆران و دیاریده‌کانی. ئه‌گه‌ر سۆفی بوون یارمه‌تیده‌ر بوو بۆ به‌رگریکردن و هه‌بوونی پشویه‌کی درێژ له هه‌مانکاتدا سه‌رچاوه‌یه‌ک بوو بۆ ساده‌بوونه‌وه‌ی بوون و سه‌ره‌تاییبوونی په‌یوه‌ندیه‌کان. سۆفی بوون عه‌شقێک بوو بۆ مه‌حاڵ. بۆیه ئه‌مه له هه‌مانکاتدا رێگربوو له به‌رده‌م رووبه‌رووبونه‌وه‌یه‌کی رووتی خود. تێرامان له توانا سنورداره‌‌کانی خود به مه‌به‌ستێک، بۆ داهێنانی ئه‌و ده‌سکه‌لا و ئامرازانه‌ی که ئه‌و سنوردارێتیه به‌رفراونکات.
عیشقی خودا عیشقی پاکێتی و توانای ره‌ها و ره‌وابوو، بۆیه خودی له‌وه‌ ئه‌خست ببێته خودێکی پۆله‌تیک. خودێک که به‌رپرسیارێتی بگرێته ئه‌ستۆ. هه‌وڵی به‌شداری و گۆران بکات. له داهێنان سڵ نه‌‌کاته‌وه. ئه‌مانه هه‌مووی ده‌توانرێت له هاوکێشیه‌‌‌کدا کۆبکرێنه‌وه. که تایه‌کی عیشقه بۆ مه‌عریفه، مه‌عریفه‌یه‌کی بێ سنور، ئه‌و تاکه‌ی تری عیشقه بۆ دادپه‌روه‌ری بۆ ره‌هایی بۆ خودا. عیشقی مه‌‌عریفه، بنه‌مایه‌‌که بۆ بونیادنانی ده‌سه‌ڵات. بۆ پته‌وکردنی پایه‌‌کانی خود. بۆ هه‌بوونی توانا له به‌ربه‌ره‌کانێکردنی سروشت. له ئه‌نجامدا بۆ د‌ه‌سته‌‌مۆکردنی سروشت. ئه‌م ده‌سته‌مۆییه، به مانای باڵاده‌ستی مرۆدێته، وه‌ک بوونێکی خاوه‌ن مه‌عریفه.
به‌ڵام کاتێک ئه‌وه‌ی له ئارادایه ئه‌وه‌یه که چۆن داداپه‌روه‌ی بێته ئاراوه. چۆن په‌یوه‌ست بیت به داداپه‌روه‌ری ره‌هاوه. لێره‌دا مه‌‌عریفه ده‌بێته پاشکۆ. کاتێک مرۆ به‌دوای دادپه‌‌روه‌ریدا وێله، مانای وایه که له دۆخێکی پڕ له سته‌‌مدا ئه‌ژی. له سه‌رد‌‌ه‌می سته‌‌‌مدا عیشق مه‌‌حاڵه. کاتێک مرۆ له نێوان سته‌‌مکاریه‌کی ره‌هادا گێرئه‌خوات له ئه‌نجامدا خه‌ون به ره‌واییه‌کی ره‌هاوه ده‌بینی له ئه‌‌نجامدا وه‌ک خود بوونی ئه‌دۆرێنی. له تواناکانی داران ئه‌کرێت، له نیوان ئازار و خه‌وندا؛ ئێستای له ده‌ست ئه‌چیت. خودا و مه‌عریفه دوو هێڵی پێکه‌وه هه‌ڵنه‌کرده‌ن. کاتێک ئاده‌م له داری مه‌‌عریفه‌ی خوارد توشی سزابوو. سۆفی بوون، ئه‌گه‌ر گرێکی ده‌هێنا بۆ روناککردنه‌وه‌ی ناخ، ئه‌وا له هه‌مانکاتدا رێگربوو له به‌رد‌‌ه‌م داهێنانی گرێکی مرۆڤانه بۆ وه‌دیهێنانی رۆشنگه‌ری. کاتێک بوونێک ده‌بێته به‌شێکی دانه‌‌براو له هه‌موان، له شته‌کان، له هه‌مانکاتدا ده‌بێته بوونێکی ناجودا، ناسه‌ربه‌خۆ بونێک که جڵه‌وی عه‌قڵی ئه‌داته ده‌ست سروشت، له ئه‌نجامدا ده‌بێته به‌شیک له سروشت.
ئه‌گه‌ر ئه‌مه دۆخی بوونه له گه‌ڵ سروشتدا، ئه‌ی ده‌بێت دۆخی بوون چۆن بێت له گه‌ڵ ئه‌ویتردا، له گه‌ڵ ده‌سه‌ڵاتدا.

Followers

Tuesday, August 31, 2010

my thesis bibliography

my PhD table of Contents

Kurds as a homo sacer (agamben) paper for Bergen Middle East conf.

رۆشنبیران؟

جاشایه‌تی

دیدار گۆڤاری هه‌فتانه

ده‌رباره‌ی گه‌رمیان

Sardar Aziz PhD

dangekan

Blog Archive

About Me

فه‌لسه‌فه؟

awene